Klein en fijn
Bouwvoorstel voor een zuinige, stille mini-STX-pc
Om te internetten en 4K-video's af te spelen of voor wat tikwerk heb je echt geen dure en snelle processor nodig: een zuinige dualcore voor hooguit vijftig euro is dan prima. De cpu kan in een kleine behuizing stil worden gekoeld en samen met een ssd en laptopschijf beschik je dan over een mini-pc. Voor ons bouwvoorstel met 4 GB RAM en 256GB-ssd betaal je zo'n 340 euro (inclusief verzendkosten). Verder ligt het idle verbruik onder de 8 watt en hoor je de computer met 0,1 sone nauwelijks – zelfs niet als hij wordt belast.
Als basis kozen we voor de barebone ASRock DeskMini 110 (160 euro). Deze bestaat uit een behuizing en een moederbord. Er wordt een externe voeding meegeleverd. Je hoeft dus alleen nog zelf de cpu, ssd en het werkgeheugen in te bouwen.
De pc (in mini-STX-formaat) is ongeveer even groot als een ATX-voeding. Je bent hierdoor qua hardwarekeuze flexibeler dan bij bijvoorbeeld een Intel NUC – vooral wat betreft het inbouwen van desktop-cpu's. De Celeron G3900 werkt namelijk even snel als de veel duurdere Core i3-6100U, de mobiele 15W-processor. Je kunt zelfs een Core i5-6400 in de DeskMini 110 stoppen, maar dan maakt hij bij belasting ook duidelijk meer lawaai. We gebruikten de standaardkoeler bij de Boxed-processor. Duurdere koelers zijn soms lastiger te monteren en voegen weinig tot niets toe – althans bij de Celeron.
Naast de cpu biedt de DeskMini 110 nog ruimte voor twee DDR4-SO-DIMMs (maximaal 32 GB, getest met Corsair CMSO32GX4M2A2133C15) en twee ssd's of harde schijven in 2,5"-formaat. Met twee M.2-sockets zou je nog een extra ssd en een wifi-adapter kunnen inbouwen, maar dat kunnen we allebei niet aanraden. Je hebt bij de DeskMini 110
Voor officetaken of als pc in de woonkamer heb je genoeg aan een goedkope, compacte en ook stille computer. Ons voorstel werkt vanwege een desktop-cpu en ssd lekker snel, is makkelijk te bouwen en verbruikt minder dan 8 watt.
namelijk een ssd met PCIe-NVMe-controller nodig en die zijn veel duurder dan exemplaren met een SATA-interface. Voor draadloos internet adviseren we een usbadapter. Bij een M.2-wifi-module moet je namelijk nog speciale kabels naar de antennestekkers leggen.
We zullen de nadelen van het miniSTX-formaat ook opsommen: er past geen grafische kaart of optisch station in. De USB type C-poort van de DeskMini 110 aan de voorkant is USB 3.0 – verwacht dus geen USB 3.1, DisplayPort-signalen of hoge laadperformance. Wij verwachten dat dat geen enorm probleem is.
Handwerk
Het inbouwen van de onderdelen in de DeskMini 110 is vrij gemakkelijk. Maak eerst de vier schroeven aan de achterkant van de behuizing los. Nu kun je met het lipje aan de onderkant van het zilverkleurige i/o-shield de houder van het moederbord naar buiten trekken – doe dat wel voorzichtig, want de kabelverbinding met de voorkant is al aangesloten. Om de cpu, ssd en het werkgeheugen te monteren kun je hem laten zitten, maar je kunt wat makkelijker werken als je de kabel even losmaakt.
Bouw eerst de ssd in aan de onderkant van de houder. Je schroeft de ssd maar aan één kant vast, aan de andere kant vallen haakjes in de openingen. Om de schijf op het moederbord aan te sluiten kun je gebruikmaken van een van de meegeleverde korte SATA-kabeltjes. Aan het andere eind van de kabel zit een box header die op een van de twee contactgroepen aan de onderkant van het moederbord moet komen. Je ziet ze door de ovaalvormige opening in de houder: druk de stekker met 'wat gevoel' erop, hij past maar in een richting.
Draai nu het moederbord met houder om en zet de processor erin. Dat gaat op dezelfde manier als bij de allrounder (pagina 52): druk de vergrendeling van de socket opzij zodat hij loskomt en haal hem omhoog. Open nu het metalen frame met beschermkapje en plaats de processor voorzichtig in de juiste richting. De inkepingen van het groene materiaal op de cpu passen precies in de smalle gedeeltes aan de zijkant van de socket. Klap het frame weer dicht, waarbij je het lipje onder de schroef stopt. Druk tot slot het hendeltje naar beneden en vergrendel de boel.
Aan de onderkant van de standaardkoeler van de processor is al koelpasta aangebracht. Plaats de koeler op de cpu en druk de vier 'pushpins' van de plugs naar beneden. Sluit daarna de vierpolige stekker aan op de CPU_FAN1 header. Daarna komt de SO-DIMM in socket DDR4_A1. Deze zit dichter bij de processor. Schuif de houder tenslotte tot de stop terug in de behuizing. Mocht je de kabel naar de lampjes en de knop aan de voorkant eerder hebben verwijderd, vergeet die dan niet weer op PANEL1 aan te sluiten. Draai de vier schroefjes er weer in en je bent klaar!
BIOS-set-up
Zodra je de pc de eerste keer start, open je het BIOS met de toets Del of F2 om daar enkele instellingen te wijzigen. Je kunt ze vinden via de link onderaan. Vijf instellingen onder het BIOS-menu 'Advanced' zijn belangrijk: CPU Package C-States en ASPM voor PCIe, PCH, DMI en PCH DMI. Selecteer je in het menu 'H/W Monitor' de optie Silent Mode, dan maakt de ventilator hooguit 1050 toeren en blijft het apparaat stil. Bij het inschakelen gaat de ventilator altijd kort even hard aan. Aan de buitenkant van het apparaat voel je de trillingen lichtjes.
Installeer je Windows 10, dan moet je nog de tip met betrekking tot de zuinige SATA-modus ter harte nemen – ofwel de instellingen voor het SATA Link Power Management via een powercfg-script wijzigen. Meer hierover vind je eveneens via de link hieronder. Als laatste adviseren we je nog de audiodriver van Realtek te installeren en ook Intels netwerkdriver. Met de laatste kun je de pc wakker maken via Wake-on-LAN. (mvdm)