Jetstream in de aardkern

Het magnetisch veld van de aarde is voortdurend aan verandering onderhevig. Dit veld wordt grotendeels veroorzaakt door elektrische stromen in de vloeibare buitenkern. Een manier om informatie over de ontwikkeling van het aardmagnetisch veld te krijgen, is met satellieten in de ruimte. De Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft hiervoor drie identieke onderzoekssatellieten gelanceerd, die sinds eind 2013 rondjes rond de aarde draaien.

Deze drie zogenaamde SWARM-satellieten meten de sterkte, oriëntatie en tijdelijke veranderingen van het aardmagnetisch veld. Op basis van deze gegevens zijn ook conclusies te trekken over de dynamiek in de buitenste aardkern. En die dynamiek is er wel degelijk. "Met behulp van de satellietgegevens konden we nu voor het eerst een soort jetstream vaststellen, oftewel een zeer sterke stroombeweging in de buitenkern", aldus Phil Livermore, geofysicus aan de University of Leeds.

Het gaat hierbij om een meer dan vierhonderd kilometer brede stroom vloeibaar ijzer, die in de vorm van een ring onder Alaska en Siberië rondjes draait en zich op het moment met een snelheid van veertig kilometer per jaar naar het westen beweegt. "Dat is driemaal sneller dan de normale stroomsnelheid in de buitenkern – en het tempo neemt toe", verklaart Livermore.

De onderzoekers kwamen het fenomeen op het spoor door een opvallend magnetisch veldpatroon op het noordelijk halfrond. Bang hoeven we er gelukkig niet voor te zijn. De onderzoekers gaan ervan uit dat het om een lange termijn fluctuatieproces gaat, waarbij uiteindelijk de stroming zal afzwakken en op een gegeven moment ook zal omkeren. (jmu)