Video's maken
Camcorder, fotocamera, actioncam of smartphone?
Nog nooit werd er zo veel gefilmd als nu: elke minuut komt er meer dan 300 uur aan zelf geschoten videomateriaal online te staan. En dan hebben we het alleen nog maar over YouTube ... Tegelijkertijd worden er steeds minder camcorders verkocht. Hoe is dat te rijmen – en waar kun je het beste mee filmen?
Een smartphone in plaats van een videocamera: deze ontwikkeling zorgt ervoor dat de camcorder langzaamaan uitgestorven raakt. Die speelde twintig jaar een hoofdrol als het ging om het opnemen van gezinsuitjes, vakanties en allerlei hobby's. De fotocamera's en smartphones hebben de camcorder echter al lang en breed ingehaald, ondanks dat camcorders het beter doen bij minder licht en door het uitgebreide optische systeem meer artistieke vrijheid bieden met bijvoorbeeld gerichte onscherpte.
De digitale fotocamera heeft de camcorder al op veel punten ingehaald. Ten eerste de prijs: de op dit moment meest betaalbare fotocamera die 4K filmen aankan is de Panasonic Lumix DC-FZ82. Die is al voor rond de 350 euro te koop. Een 4Kcamcorder kost je het dubbele.
Camcorder versus fotocamera …
Fotocamera's die video's kunnen maken zorgen voor nieuwe, gewilde opties die de camcorder nog wat verder in een hoekje drijven. Veel fotocamera's hebben verwisselbare lenzen, iets wat je bij het amateurfilmen nauwelijks tegenkomt. Verder heb je profijt van de hogere lichtgevoeligheid (in ieder geval bij DSLR- en systeemcamera's met grotere beeldsensors), vooral door de grotere pixels. Daar komt nog bij dat er creatief met scherptediepte gewerkt kan worden voor een bioscoopervaring. Zoiets is niet haalbaar met de kleine sensors (1/2 tot 1/8 inch) die in camcorders en vooral smartphones zitten.
Het nieuwe toverwoord voor filmmakers is bokeh, Japans voor alle creatieve gewenste beeldeffecten als onscherpe delen en vervaagde cirkels in een verder scherp beeld. Fotografen zijn er ook dol op, gezien de vele foto's op social media met kleurrijke geblurde cirkels of hartjes met een scherpgesteld onderwerp op de voorgrond. Creatieve videomakers hebben overigens al tijden kritiek op de volgens hen te scherpe, harde beelden die uit een camcorder komen.
Inmiddels worden de simpele compactcamera's met uitsterven bedreigd door concurrentie van smartphones. Ze hebben dezelfde kleine sensors als camcorders voor consumenten. Bij de grotere bridgecamera's is de situatie anders, die kunnen door hun functies zelfs als volwassen camcorder dienen. Bij de wat fanatiekere filmers zijn camera's met verwisselbare lenzen (en een sensor van meer dan één inch) erg geliefd: de DSLR's en systeemcamera's.
Camcorders bieden standaard zoomlenzen met een handige breedbeeldhoek en hoge telewaarden en liggen op dit punt op hetzelfde niveau als een aantal bridgecamera's. Camcorders nemen geluid beter op dan fotocamera's aangezien die laatste last hebben van storende geluiden van de mechanica voor de lenzen en bediening. Camcorders zijn vaak ook meer ergonomisch en hebben betere belichtings-, focus- en stabilisatiesystemen die geoptimaliseerd zijn voor bewegend beeld in plaats van foto's. Voor veel fotocamera's is filmen slechts een geinig extraatje.
… versus actioncam
Een andere factor voor het minder populair zijn van camcorders is de actioncam. Die camera is door GoPro oorspronkelijk ontwikkeld als een camera voor op een surfboard. De markt voor actioncams is inmiddels al aardig verzadigd.
In principe is een actioncam niet meer dan een speciaal uitgevoerde camcorder, die op fotogebied weinig te bieden heeft. Wel is hij robuuster omdat er geen bewegende delen in de lens zitten. Schokken, stof, water en hitte zijn geen probleem. Vaak kun je er ook nog tot een bepaalde diepte mee duiken. Door het lage gewicht en kleine formaat is hij erg makkelijk op allerlei items te bevestigen, bijvoorbeeld allerlei soorten voertuigen.
De actioncam wordt gezien als lekker hip, betaalbaar en robuust. Dat zorgde dat hij een alternatief werd voor de 'oubollige' camcorder. Maar hij heeft ook nadelen. Om onder de gekste omstandigheden stabiel beeld op te nemen, hebben ze een extreme breedhoeklens zonder optische zoom. Een fixed-focus lens betekent dat je niets
handmatig kunt scherpstellen. De kleine opnamechips zorgen voor een zwakke lichtgevoeligheid en zichtbare ruis. Door het ontbreken van bokeh zijn de opnames saai. Het geluid is door de waterdichtheid meestal nogal gedempt.
Veel filmers weten die nadelen niet. Een video maken leidt dan tot frustratie. De laatste hype op actioncamgebied is de 360-graden camera. Die neemt beeld rondom op, waarna de kijker zelf een kijkrichting kan bepalen – bijvoorbeeld via een VR-bril. Om dat soort 360-graden opnames met normale video's te combineren, heb je speciale software nodig.
Camcorder versus smartphone
Tientallen jaren is er aan camcorders gesleuteld om ze steeds weer kleiner en kleiner te maken. De competitie met compacte fotocamera's en smartphones winnen ze echter niet, al zijn ze nog zo ergonomisch en prettig te bedienen. De wedstrijd is eigenlijk al gelopen. Platter dan een smartphone gaat immers niet lukken. Dankzij de resolutie van full hd of zelfs 4K is een smartphone voor filmers een aantrekkelijk alternatief geworden.
Een smartphone heb je eigenlijk altijd bij je, en daarom staat YouTube zo vol videootjes. Een ideale vorm om een filmpje mee te maken hebben ze niet. Natuurlijk zijn ze op te leuken met accessoires als grips, rigs en lensconverters, maar dan wordt het geheel erg lomp en wordt ermee bellen een gedoe.
De filmbeelden van de huidige middenen topklasse smartphones zijn met apps op een concurrerend niveau te krijgen. Maar als het gaat om lenzen, sensorgrootte en bediening is vrijwel elke smartphone net zo beperkt als een actioncam. Zodra een smartphone een filmwaardige lens krijgt, wordt hij groter, dikker en zwaarder. Dan stop je hem niet meer zo makkelijk even snel in je broekzak. De meeste smartphones hebben wel een microfooningang.
Fotocamera versus smartphone
Op fotogebied heeft de smartphone de compactcamera’s uit de lagere en middelste prijsklasse zo goed als geëlimineerd. Net als bij de vergelijking met de camcorder heeft de smartphone hier vergelijkbare sterke en zwakke punten. Je hebt hem altijd bij de hand en de beeldkwaliteit is ondanks de kleine sensor enorm goed.
De video's die je met een smartphone maakt kunnen niet meekomen met de opnames van fotocamera’s met een grotere sensor, om het maar niet te hebben over de flinke nadelen qua handling.
Geen full hd maar 4K
Bij filmcamera's is de nieuwe trend video in 4K. Daarmee wordt meestal UHD (Ultra High Definition) met 3840 × 2160 pixels bedoeld en niet Cinema 4K met 4096 × 2160 pixels. Ook bij actioncams wordt 4K steeds populairder. Smartphones die filmpjes in 4K (UHD) maken zijn er al langer.
Wat apart is: terwijl de filmresolutie door 4K steeds hoger wordt, worden de opgenomen filmpjes steeds minder vaak op grote UHD-schermen bekeken, maar via YouTube op een kleiner scherm of smartphone. Datzelfde zie je bij audio: high-res audio is al langer beschikbaar, maar muziek wordt vooral via smartphones meestal in gecomprimeerde mp3kwaliteit beluisterd. Daarnaast is 4K niet altijd 4K: full hd-video wordt meestal met 50 of 60 frames per seconde opgenomen (50/60p), maar goedkope 4K-modellen halen vaak niet meer dan 25/30p. Het resultaat is dat de bewegingsresolutie lager wordt. Cinema 4K (4096 × 2160) wordt vaak met 24 frames per seconde (24p) op een geheugenkaart gezet, wat voor film gebruikelijk is.
Geluid en ruis
Moderne videocamera's nemen het geluid vaak in stereo op (Dolby Digital of AAC). Alleen sommige muziekcamcorders combineren AVCHD met PCM-geluid of spelen QuickTime-video's af met tot vier aparte PCM-audiosporen. Het grootste deel van de goedkope actioncams neemt geluid mono op. Het merendeel van de videocamera's houdt het echter op puur stereo. Dat geldt ook voor semiprofessionele en professionele filmcamera's. Geluid met een camera in Dolby Surround (5.1) opnemen is zowel bij amateurs als professionals niet doorgebroken. Als je meerkanaals geluid wilt opnemen, kun je niet om een speciale camcorder heen.
Conclusie
Amateurfilmers hebben ongekende mogelijkheden om in hoge kwaliteit te filmen. Maar die ene, optimale filmcamera voor elk doel bestaat nog niet. Daar zijn de plus- en minpunten van de modellen en uitvoeringen te divers voor. Het hangt er vanaf voor welk doel een camera bestemd is en wat hij kost. Daar gaan we op de volgende pagina's verder op in. (avs)