Zonder risico je C-schijf nog verder schoonvegen
Zonder risico plek vrijmaken op C:\
Je systeemschijf loopt vol en Schijfopruiming krijgt niet genoeg plek vrijgemaakt. Dan wordt het tijd voor handmatig speurwerk. Dat is niet zonder risico: als je een verkeerd bestand weggooit loop je het risico dat Windows of programma's beschadigd raken, of erger nog: dat je belangrijke brokken data kwijtraakt. Maar er zijn ook risicoloze mogelijkheden.
Je Cschijf zit helemaal tot de nok toe vol? En zelfs het opruimen van je downloadmap en Schijfopruiming laten draaien (zie het vorige artikel) helpen niet genoeg? Dan wordt het tijd voor andere maatregelen. Maar let wel op, want als je klakkeloos bestanden gaat wissen, loop je het risico de boel goed door te war te schoppen of zelfs belangrijke bestanden kwijt te raken. Ga dus niet zomaar bestanden verwijderen zonder dat je zeker weet wat ze zijn en of het veilig is om ze weg te gooien. Kijk als eerste alleen naar bestanden die je zelf hebt aangemaakt, gedownload of geïnstalleerd. Hierbij is het makkelijk om te bepalen of ze zonder zorgen de deur uit kunnen.
Concentreer je ook alleen op de grote bestanden, bijvoorbeeld zelf aangemaakte images voor virtuele machines, installatiepakketten van geïnstalleerde software die je eenvoudig opnieuw kunt downloaden, iso's, films die je al hebt gekeken, enzovoorts. Zo regel je met weinig werk weer veel opslagruimte. Laat kleine bestanden voor wat ze zijn: als je bij kleine jpgbestanden of mp3'tjes eerst moet kijken of luisteren om zeker te weten dat ze weg kunnen, heb je al veel tijd verspild. Het levert wel hier en daar een mooi opgeruimde map op, maar veel extra plek op C:\ levert het niet op. Dat geldt ook voor het weggooien van readmebestanden, bookmarks en registersleutels. Dat gaat om een paar kB hier en een paar kB daar: dat schiet echt niet op. Opruimen hoeft ook niet lang te duren. Zodra je weer genoeg plek hebt, kun je stoppen.
Als je daar een beetje op let, is het enige wat lastig is het achterhalen waar de grote bestanden verstopt zitten. We geven je tips hoe je met weinig moeite grote bestanden en mappen met flink veel inhoud boven water krijgt.
Speurtocht
Als eerste gaan we op zoek naar grote bestanden. Je hoeft daar geen tool voor te downloaden: de Verkenner is alles wat je nodig hebt. Selecteer je Cschijf en typ rechts in het zoekveld:
Grootte:>100m
Verkenner zoekt nu naar alle bestanden op de Cschijf die groter zijn dan 100 MB. Zie je daar wat bekends tussen staan wat weg kan: mooi, dat is dan alvast opgeruimd. Als de bestandsnaam je niks zegt: niet zomaar weggooien. Zodra je in het zoekveld 'grootte:' intypt, geeft Verkenner je al suggesties voor zoekgroottes, van heel klein (010 kB) tot wat Windows 'gigantisch groot' vindt (groter dan 128 MB).
De naam van de map waar zo'n bestand in staat is een handig hulpmiddel om te bepalen of het bestand overbodig is of niet. Zorg dat je naast de bestandsnaam ook meteen de pad/foldernaam te zien krijgt door de beeldopties op 'details' te zetten. In Windows 10 stel je dat snel in door te klikken op het meest linker pictogram rechtsonder in het venster van Verkenner. Standaard wordt het pad op een wat aparte manier weergeven ('submap' 'C:\map'), maar dat is aan te passen. Via een rechtermuisklik op een van de kolommen zet je een vinkje bij 'pad naar map' en zet je het vinkje bij 'map' uit. Dan verschijnt de logische weergave in de vorm van 'C:\ map\submap' in beeld, ook bij archieven.
Grote mappen
Een vergeten kopie van je foto's of muziekbestanden of een spel dat je allang hebt uitgespeeld nemen veel plek in, ook al zijn de losse bestanden waar ze uit opgebouwd zijn minder dan 100 MB groot. Om die te traceren, heb je een hulpmiddel nodig. De klassieke tools voor dit soort speurwerk zijn Treesize en SequoiaView. Die programma's geven de mappen weer als een boomstructuur of grafische representatie van de in beslag genomen schijfruimte. We raden echter het gratis Windirstat aan, aangezien die beide weergaves kan tonen. Het programma is beschikbaar als installer of als portable versie (zie de link rechtsonder).
Als je kiest voor de portable versie, belandt er een uitvoerbaar bestand op je schijf. Die imiteert het gedrag van een installer, oftewel hij vraagt na het starten om de taal en waar je het programma wilt installeren. Het enige wat er gebeurt is dat het archief in de gekozen map wordt uitgepakt.
Na het opstarten kun je een enkele of alle schijven in je pc laten doorlopen. Hoe lang dat duurt, hangt af van hoe vol je schijven zijn. Meestal verschijnt na enkele seconden al informatie in beeld. Boven in beeld staat de boomstructuur van mappen gesorteerd van groot naar klein. Onder in beeld staat een grafische weergave van de vulling van je schijf. Hoe groter het blok, des te groter het bestand. Maar let wel op: het programma toont ook systeembestanden en systeemmappen. Ook hier geldt dat als het bestand je niet bekend voorkomt, je er niet aan moet komen.
Mocht je met Windirstat programmamappen tegenkomen van programma's die je niet meer gebruikt, dan kun je dat betreffende programma verwijderen. Ga niet los de programmamappen verwijderen, maar gebruik de uninstaller of deïnstalleer het programma. Door in de zoekfunctie van Windows 'programma' in te typen, zie je na het invoeren van een paar letters al 'Programma's installeren of verwijderen' als optie verschijnen. Via 'Instellingen / Apps' kom je daar ook uit. Mocht je daar nog andere programma's zien die je niet meer gebruikt, dan kun je die ook meteen weghalen. Tegenwoordig verloopt het verwijderen van programma's soepel.
Verplaatsen
Bestanden die flink wat ruimte innemen en je wilt bewaren, maar die niet per se op je systeemschijf hoeven te staan, kun je beter ergens anders parkeren. Zet iso's, films en andere grote bestanden op een tweede schijf, NAS of externe schijf. Daarna kun je ze met een gerust hart van je systeemschijf verwijderen.
Als je toch een tweede schijf in je pc hebt zitten, is het een idee om daar wat mappen naar 'om te buigen'. Dat is in te stellen voor elke map onder je gebruiksprofiel (C:\gebruikers\<gebruikersnaam>) die door Windows wordt aangemaakt en wordt gebruikt als standaardmap voor je muziek, video's, documenten, downloads en dergelijke. Dat is heel eenvoudig te doen. Klik met de rechter muisknop op een map, ga naar 'Eigenschappen' en kies op het tabblad 'Locatie' voor 'Verplaatsen'. Er verschijnt een venster waar je de nieuwe map kunt aanmaken en selecteren. Na een klik op de map 'Toepassen' wordt het verplaatsen geregeld.
Alle mappen in één keer verplaatsen kan helaas niet. De complete map C:\gebruikers\gebruiker verplaatsen is ook geen aanrader. We hebben daar in een ver verleden wel eens iets over gezegd, maar dat is dus niet wenselijk. Als je dat doet, mislukt elke upgradeinstallatie van Windows, zowel van bijvoorbeeld Windows 7 naar 10 als van Windows 10 1709 naar 1803.
De mappen in het gebruikersprofiel 'Openbaar' zijn met een truc te verplaatsen, mocht je dat willen. Omdat Verkenner standaard met beperkte rechten draait in plaats van administratorrechten en je die uitgebreidere rechten wel nodig hebt, moet je een creatieve route nemen. Druk op de Windowstoets en typ 'kladblok' in tot je de gelijknamige zoekterm in beeld krijgt. Klik rechts op de treffer en kies in het snelmenu voor 'Als administrator uitvoeren'. Nadat het programma is gestart (notepad.exe) druk op je Control+O om het 'openen'menu te openen. Navigeer op die manier naar de mappen onder 'Openbaar' die je wilt verschuiven en ver plaatst ze dan vervolgens zoals eerder beschreven via het snelmenu 'Eigenschappen / Locatie'.