Analyse: waar gaat Canonical met Ubuntu heen?
Canonical, de drijvende kracht achter Ubuntu, wordt op dit moment klaargestoomd om winst te maken. Het bedrijf wil namelijk naar de beurs, maar wanneer dat gebeurt staat nog niet vast. Mark Shuttleworth heeft dat een jaar geleden in een interview gezegd. Een deel daarvan had hij een paar maanden daarvoor al in een blogpost aangekondigd toen hij als grondlegger van Canonical en Ubuntu bekend maakte dat de stekker getrokken werd uit Ubuntu Phone en de eigen Unity-desktop. Daarmee stierf ook het complexe en daardoor dure idee van een 'Convergence Shell' een zachte dood – samen met Unity moest dat tot een universele bedieningsinterface leiden die geschikt was voor zowel smartphones, tablets, pc's, smart-tv's als andersoortige apparaten.
Shuttleworth kondigde destijds aan dat alle onderdelen van het bedrijf winstgevend gemaakt zouden moeten gaan worden. Daarbij onderstreepte hij het belang van de door het Ubuntuproject beheerde Linux-distributie voor desktops en servers. Op twee andere gebieden bleef er wat ruimte in de verklaringen. Aan de ene kant de volgens Shuttleworth al winstgevende oplossingen op cloudgebied – oftewel de infrastructuurproducten rondom OpenStack en Kubernetes en software als MAAS, LXD, Juju en BootStack. Aan de andere kant waren het de oplossingen voor het Internet of Things (IoT), waar Canonical met Ubuntu Core en snaps een marktaandeel probeert te halen. Ook de persberichten over de nieuwe Ubuntu-versies draaien al een tijdje bijna helemaal om cloud, IoT en de op dit moment onontkoombare containers.
In het kader van deze verandering van richtings en de beursgang, heeft Canonical veel ontwikkelaars ontslagen. Volgens onderzoek van Techradar ging het om ongeveer honderd medewerkers. Dat is naar schatting een zesde van het totale aantal werknemers.
Het wordt spannend wat al die stappen voor gevolgen hebben voor de desktopvarianten van Ubuntu. Op dat gebied gebeurt al jaren weinig spectaculairs, even afgezien van de regelmatige updates van de softwareuitrusting en de overstap naar Gnome – die overstap was na het einde van Unity onontkoombaar.
Een goed voorbeeld van de geringe voortgang is de installer. Medewerkers van Canonical hebben in 2012 bij het maken van een optie voor 'alternate installers' voor desktops al aangekondigd dat er de komende maanden een grafische installer zou komen. Die zou ook helpen bij het handmatig partitioneren van de Logical Volume Manager (LVM) en het versleutelen met Cryptsetup/DM-Crypt. De ontwikkelaars beloofden ondersteuning voor het configureren van software-RAID's met Mdadm. Tien jaar later, is die versleuteling er wel, maar de oplossing ervoor lijkt net als voorheen nog niet af en heeft vaak problemen. Van de twee andere functies ontbreekt nog ieder spoor. De andere mainstream-distributies doen dat allemaal met links.
Bij het onderhoud hapert het ook vaak: het duurde bijvoorbeeld ongeveer een week voordat Ubuntu eindelijk updates kreeg voor bescherming tegen het processorsecurity-lek Meltdown. Het duurde zelfs weken tot er tegenmaatregelen kwamen voor het tegelijkertijd bekend geworden Spectre-lek. Ter vergelijking: Red Hat en Suse leverden al meteen beveiligingstechnieken voor alle lekken toen die bekend werden. Bovendien informeerden zij hun klanten duidelijk beter. De ontoereikende implementaties en andere bij de test van Ubuntu 18.04 genoemde minpunten laten zien dat er nog altijd veel detailproblemen zijn. Ook allerlei commentaren op fora geven aan dat Ubuntu op dit moment vaker voor problemen zorgt dan zo'n vijf tot tien jaar geleden.
Naast de schaarse ontwikkelingen zijn andere distributies inmiddels ingelopen op gebieden waar Ubuntu eerder een voorsprong had. Lezersmails en blogposts en dergelijke laten zien dat er aardig wat gebruikers afgehaakt zijn, maar betrouwbare cijfers over gebruikers van Linux-distributies zijn er helaas niet. Er schijnen nogal wat mensen overgestapt te zijn naar de op Ubuntu gebaseerde Linux Mint – ook al was dat project onlangs negatief in het nieuws door nalatigheid bij de security van zijn servers en wordt het al jaren bekritiseerd door de twijfelachtige standaardinstellingen voor securityupdates.
Daarnaast heeft Ubuntu vermoedelijk ook moeite om nieuwe desktopgebruikers aan te trekken. Het is namelijk allang niet meer de hoogvlieger die het twaalf jaar geleden was, toen de distributie nog nieuw was en de harten van veel gebruikers heeft gestolen. Het lijkt er een beetje op alsof Canonical op zijn lauweren rust. Ubuntu Desktop lijkt daardoor meer een vehikel dat de naam in ere moet houden om zakelijke klanten ertoe te verleiden producten van Canonical te kopen.