Smartphone-accessoires om te lmen
Rust je smartphone uit met accessoires om beter te filmen: lampen, houders, lenzen
Om je smartphone als video- of filmcamera te gebruiken, heb je meer nodig dan een beschermhoesje of alleen de notoire selfiestick. Je geeft je creativiteit pas echt de vrije loop met extra gear zoals lenzen, gimbals, lichten en statieven.
Joachim Sauer en Ulrich Hilgefort
De eenvoudigste manier om je telefoon stabiel te houden, is met zo'n houder van tien euro die je op elke straathoek kunt kopen. Je klemt er je smartphone in en kunt er een klein statief aan bevestigen. Het is wel een beetje opletten geblazen als je een grote smartphone hebt, want ze kunnen tegen woordig te groot zijn om in een houder te krijgen. En dan is het maar de vraag of je hem nog kunt terugbrengen en dat tientje ooit weer terugziet.
In onze ervaring is de Manfrotto Pixi een erg handig statief. Je klapt z'n poten uit en richt je vastgeklemde smartphone snel uit dankzij het makkelijk instelbare balhoofdscharnier. Met ingeklapte pootjes kun je het statief gebruiken als handvat. Daarmee houd je de smartphone beter en stabieler vast dan in je hand. Het gebeurt tenslotte vaak genoeg dat je tijdens het fotograferen je vinger voor de lens houdt of hem per ongeluk aanraakt, waardoor er vetvlekken op komen.
Het probleem bij dergelijke houders: ze zijn lastig te combineren met andere accessoires, zoals een ledlamp. Als alternatief daarvoor biedt Manfrotto de TwistGrip. Deze houder bestaat uit enkele instelbare metaalplaten, waar je je smartphone, een lamp en een microfoon aan kunt bevestigen. Zijn enige nadeel is dat hij niet geweldig in de hand ligt en je de meegeleverde klem goed moet samendrukken om te zorgen dat de smartphone stevig vastzit.
Een vergelijkbare doelstelling – zij het met een andere aanpak – heeft de Miggo Pictar. Hier zit de telefoon stevig in vast, en je kunt de houder via de schroefdraad op een fotostatief schroeven. De houder ziet er een beetje uit als het handvatdeel van een camera. Je houdt je er smartphone daadwerkelijk beter mee vast. De houder communiceert vervolgens via bluetooth met je smartphone, dus moet er een batterij in. De Pictar heeft goed bereikbare knoppen op de plekken waar je ze bij een camera verwacht: bovenop de sluiterknop
en een selectiewiel voor de belichtingsinstellingen. In de Picarapp wijzig je daarmee ook de ISOgevoeligheid. Daarnaast is er nog een wieltje voor de modusselectie en een draairing waarmee je kunt in en uitzoomen. De kunststof waar de behuizing van gemaakt is, komt alleen wel wat goedkoop over en het is lastig om grotere plusmodellen in de behuizing te klemmen. Het schoentje bovenop werkt alleen met accessoires die je met een schroef kunt fixeren. Het is bovendien spijtig dat je met de app de beeldstabilisatie niet kunt instellen. Ook kun je er de resolutie en framerate niet mee wijzigen.
Als je hogere verwachtingen hebt, dan moet je een zogenaamde rig gebruiken, een houder die meer richting professionele toepassingen neigt. Dergelijke rigs, in combinatie met een lamp en externe microfoon, zorgen bovendien voor meer massa, waarbij dat extra gewicht ervoor zorgt dat je stabielere opnames maakt. Op een goede rig zitten meerdere 1/4inch schroefdraadaansluitingen en ten minste één accessoireschoentje. Bovendien kun je een smartphone die in een rig zit met twee handen beter vasthouden.
Veel betaalbare rigs tot ongeveer 30 euro combineren de bevestiging voor de smartphone met een handvat en de mogelijkheid om accessoires te bevestigen, bijvoorbeeld een microfoon en een ledlamp. Duurdere combipakketten tot rond de 100 euro worden geleverd met een lamp of een externe microfoon. Sommige rigs ondersteunen bluetooth, zodat je de videofuncties van de smartphone via knoppen in de handvatten van de rig makkelijk kunt bedienen. Vanaf 125 euro krijg je robuuste frames waar je veilig je smartphone in hangt, met een instelbare bevestiging voor extra lenzen die je exact voor de smartphonelens kunt positioneren. Als je bereid bent nog dieper in de beurs te tasten, zijn er vanaf 150 euro en hoger combitotaalpakketten die bestaan uit een rig, extra lenzen (macro, groothoek, telelens), ledlamp en een externe microfoon.
Om te kijken of zo'n rig in de praktijk echt handig is of niet, hebben we de Elecguru Pro uitgeprobeerd. Die is bij verschillende winkels ook verkrijgbaar als de vrijwel identieke Beastgrip Pro Universal. Afhankelijk van de samenstelling krijg je meerdere extra lenzen, waarmee je de mogelijkheden van je smartphone uitbreidt met een macrolens (12,5×), groothoeklens (0,45×) en telelens (12×).
De rig is gemaakt van stevige kunststof met stalen buizen en komt redelijk ro buust over. In de geveerde, verschuifbare telefoonhouder passen smartphones met een breedte van 60 tot 100 mm. Indien nodig kun je de bevestiging van de houder aanpassen voor een breedte van 52,2 tot maximaal 117,5 mm. De afstand tussen het midden van de lens en de onderzijde van de telefoon mag maximaal 140 mm zijn. Dankzij de prettige zijgrepen houd je de telefoon een stuk beter vast dan zonder de rig. Er zijn vier schroefdraden beschikbaar voor accessoires en met een vijfde in het midden onder de smartphoneklem kun je de rig op een statief bevestigen. Boven de geveerde klem kun je in het flitsschoentje een lamp of microfoon schuiven.
Je moet niet al te veel verwachten van de meegeleverde lenzen – net zoals bij los verkrijgbare extra lenzen (zie verderop). Zo zie je in opnames met de groothoeklens duidelijke kussenvormige vertekeningen en worden rechte lijnen sterk verbogen. Naar de hoeken toe worden opnames donkerder (vignettering) en ook minder scherp. De 12×telelens geeft ook bijzonder matige resultaten. Alleen in het midden zijn de opnames nog enigszins acceptabel scherp, daarbuiten wordt het rap minder. Bovendien treden er sterk rode kleurzomen op en is er veel ton/kussenvormige vertekening. Ook hier worden de hoeken flink verduisterd. Met de macrolens kun je opnames maken op rond 3 cm afstand van de lens, maar dit levert ook zeer onscherpe delen in opnames. In het midden is het nog redelijk, maar naar de randen toe wordt het steeds minder. De duidelijke tonvertekeningen maken de opnames wat onwerkelijk.
Gimbals
Het is tegenwoordig hip en happening om veel te bewegen in videoopnames. De camera moet dan zelf ook bewegen om als 'subjectieve camera' het onderwerp te volgen of diens perspectief in te nemen. Een andere populaire techniek is om de camera zijwaarts te bewegen, zodat de voor en achtergrond zich tegen elkaars richting in lijken te verplaatsen. De camera moet hiervoor zo'n beetje zweven om zoveel mogelijk met de menselijke kijkervaring overeen te komen.
Om uit de hand te filmen en desondanks de indruk te geven dat de camera zweeft, wordt gewerkt met zogenaamde gimbals. Oorspronkelijk werden deze ontwikkeld om camera's die aan quadrocopters hangen te stabiliseren en de trillingen in de opnames te minimaliseren, bijvoorbeeld door de marktleider in het quadrocoptersegment, DJI. Inmiddels bieden tal loze fabrikanten dergelijke gimbals met drie assen aan. Van de vele beschikbare modellen valt naast de DJI Osmo Mobile 2, waarvan recentelijk een geüpdatete versie is verschenen, de Freevision ViltaM op. In een gimbal zijn drie motors aan het werk, een voor elke as, om in een fractie van een seconde een tegenbeweging te maken om de camera rustig te houden.
Bij beide gimbals was het niet heel eenvoudig om na het bevestigen van de smartphone en voor de opname de balans van de verticale positie goed af te stellen. De grepen van beide gimbals zijn ergonomisch vormgegeven. Bij beide apparaten is de joystick makkelijk te bedienen. Hiermee stuur je de motors aan zodat de camera het gewenste object goed in beeld heeft. De DJI reageert hierbij niet zo exact als de FreeVision. De overige toetsen sturen via Bluetooth de app aan om bepaalde functies uit te voeren, zoals het starten van de opname via de recordknop. De gimbal van DJI heeft daarnaast ook nog een schuifhendel om de digitale zoomfunctie te bedienen, mits de smartphone deze functie via de app ondersteunt. De telefoon moet wel een behoorlijk hoge resolutie ondersteunen, anders zie je snel lelijke pixels als je teveel inzoomt.
Een video die we maakten terwijl we de trap opliepen konden de gimbals zo goed stabiliseren, dat je in de soepele bewegingen van het resultaat de stappen bijna niet kon waarnemen. Bij het handmatig draaien van de gimbal, zette de DJI de draaiende beweging met enig horten en stoten in. Beide gimbals kunnen dankzij de
app het object goed automatisch volgen. Hiervoor selecteer je het gewenste object door er op het scherm op te tikken. Vervolgens hoef je alleen nog maar de camera ongeveer op het object te blijven richten en de app stuurt dan de motortjes aan zodat de camera het object continu volgt. De software moet alleen wel ook bij wisselende grootte het object kunnen vinden. Vergeleken met veel andere gimbals, lukte dit bij beide apparaten verrassend goed. Personen werden ook nog goed herkend wanneer ze van de camera wegliepen.
Beide reageerden sneller op objecten die dichtbij zijn dan objecten die ver verwijderd zijn. De Freevision ViltaM raakte bij tegenlicht het doelobject snel kwijt, maar bij een bewolkte hemel en binnenopnamen scoorde hij juist beter dan de DJI Osmo Mobile 2. Die verloor bij sportieve bewegingen eerder het object uit het oog. Bij snelle bewegingen zijn de motoren duidelijk hoorbaar. We waren zeer te spreken over de functie MotionLaps. Daarmee kun je in beide apps een bewegingsverloop instellen dat gedurende een ingegeven tijdsbestek wordt doorlopen.
Meer licht
Een ledlamp is weliswaar niet zo cool en interessant als een gimbal, maar voor een aantrekkelijke film is een goede belichting belangrijker. Als er te weinig licht is produceren de kleine CMOSsensoren van veel smartphones vreselijke veel ruis in de opnames, bovendien is licht een belangrijk medium bij de vormgeving, en dankzij de ledtechniek stukken betaalbaarder geworden. De kleine ledjes in smartphones belichten met een beetje geluk tot twee meter in de richting van de camera. Een hoogwaardige lamp geeft ander licht, en komt niet frontaal uit de richting van de camera. Door een lichte verschuiving in het perspectief, zorgt dat licht voor meer ruimtelijkheid. Als je een extra lamp wilt aanschaffen, moet je goed overwegen hoe je die wilt gebruiken.
Als je de smartphone in een rig steekt, dan is een zo lang mogelijke magicarm, oftewel geleidearm, voor de belichting ideaal. In de praktijk werkt een actioncambevestiging ook prima. Die bevestig je dan aan je bovenarm en je monteert de lamp erop. Als je een statisch motief filmt, dan is een kleine balhoofdbevestiging met een magnetische voet nog beter.
Hoe groter de lamp, des te beter – maar groter betekent niet per se helderder. Goedkopere ledlampen bevatten meerdere leds en zijn soms zo helder en stralen hun licht dermate sterk in één bepaalde richting, dat onregelmatigheden in de motieven daardoor te sterke en lelijke schaduwen kunnen krijgen. Het is beter om te werken met een groot vlak dat zwakker licht geeft en een zogenaamde diffusor, die het licht zachter maakt. Met name bij interviews werp je zo een beduidend flatteuzer licht op de persoon die je ondervraagt.
Een handige oplossing zijn lampen die je kunt dimmen. Deze zijn al verkrijgbaar voor rond de dertig euro, bijvoorbeeld de Cullmann CUlight 220 DL. Deze lamp werkt met vier AAbatterijen en hoewel er een voet voor een flitsschoen op zit, kan deze niet bewogen worden. Als je de lamp wilt kunnen draaien, moet je een apart balhoofdmechanisme aan de statiefschroef bevestigen. Als goedkope oplossingen om het licht iets zachter te maken, kun je matte polypropeenfolie, bakpapier, een papierzakdoekje of een transparant smartphonehoesje gebruiken. Dat is geen enkel probleem, want de CUlight wordt niet warm, ook niet als hij lang aanstaat
Een compactere en elegantere oplossing is de Manfrotto Lumimuse 8, die zo'n 130 euro kost en die je via bluetooth kunt bedienen. De fabrikant levert zijn eigen cameraapp mee, maar daar kun je de camera niet fatsoenlijk mee instellen. De app voldoet voor het instellen van de helderheid van de led, of je kunt het op de lamp zelf regelen. Door herhaaldelijk op de aanuitknop te drukken kun je de helderheid van de lamp in vier trappen instellen. De accu is vast ingebouwd en je laadt hem op via een microusbaansluiting. Deze wordt afge dicht met een minuscuul rubberdopje, dat bijna onherroepelijk kwijtraakt. De lamp heeft geen balhoofdmechanisme. Naast een diffusor wordt de lamp geleverd met handige conversiefilters voor kunstmatig licht, om de kleurtemperatuur van daglicht (5600 kelvin) te mengen met het warmere licht van de lamp (3500 kelvin). Dat verhindert dat je met onnatuurlijk gemengd licht moet filmen dat te blauw of juist te rood overkomt. Dit kan beïnvloeden of de camera denkt dat hij bij dag of bij kunstlicht filmt.
Optica
Inmiddels bieden de betere smartphones voor meer flexibiliteit twee verschillende sensors en twee lenzen: een groothoeklens en een met een normale brandpuntsafstand. Bij andere telefoons zijn er in allerlei prijsklassen aparte voorzetlenzen verkrijgbaar, van fisheye tot teleobjectieven.
Een voorzetlens zal altijd, ongeacht welke camera, de optische kwaliteit van de opname beïnvloeden. Elke extra lens reduceert de lichtsterkte en voegt vertekening toe. Bij dure objectieven komt er allerlei complexe techniek met verschillend geslepen lenzen aan te pas om de vertekening optisch te reduceren. De meeste plastic voorzetlenzen voor smartphones hebben een matige mechanica en kunnen de dure objectieven niet bijbenen.
In het middensegment biedt fabrikant ExoLens voor rond 200 euro drie smartphone lenshouders met Zeisslenzen aan. Twee van deze houders, de Bracket en de Edge, zijn van aluminium vervaardigd en hebben een accessoireschoen. De Bracket