Tips en trucs
HOE SNEL IS MIJN USB-SCHIJF?
?
Ik heb meerdere usb-schijven en zou graag willen testen welke het snelst is. Biedt Windows een enigszins eenvoudige manier om daar achter te komen?
!
Als een globale meting voldoende is, kun je de eigen Windows systeembeoordelingstool winsat.exe gebruiken. Deze tool maakt binnen enkele seconden een eerste inschatting van de snelheid van een schijf. Dat doe je door de toetsen Windows+X in te drukken en in het menu Windows PowerShell (Admin) te selecteren, of door Opdrachtprompt met administratorrechten te openen. Typ dan het volgende commando in (de stationsletter aan het eind moet je vervangen door de stationsletter van je usb-schijf): winsat disk -drive g:
Het resultaat van de tekst lijkt in eerste instantie wat onoverzichtelijk, maar als je eenmaal weet waar je naar moet zoeken, wordt het makkelijker. Winsat geeft niet alleen meetwaarden, maar ook een soort beoordeling. Hoe hoger die is, des te sneller de schijf. De omcirkelde regels in de afbeelding maken duidelijk wat we bedoelen. De bovenste waarde zegt iets over de daadwerkelijke snelheid van de usb-schijf omdat die wordt bepaald aan de hand van de metingen bij sequentiële benaderingen. Snelle usb-schijven scoren daar een cijfer van ten minste 6. Een stick die een 2 krijgt is supersloom en hooguit geschikt voor kleine hoeveelheden data of voor als je heel veel tijd en geduld hebt. Houd er wel rekening mee dat de meetwaarden niet alleen van de usb-schijf afhankelijk zijn, maar ook van de verbindingen. Bij usb-schijven/-ssd’s spelen bovendien ook de behuizing en de kabel een rol. Als je twee apparaten hebt die bij de sequentiële benadering even hoog scoren, dan kan de onderste van de twee Winsat-beoordelingen de doorslag geven. Die meting wordt op basis van random benaderingen gedaan.
We willen echter nogmaals benadrukken dat de metingen van Winsat prima zijn als algemene indicatie voor de snelheid van een usb-schijf maar niet voldoen aan de maatstaven van een grondig onderzoek. Dat is bij usb-schijven ook verre van eenvoudig te doen. In c’t 9/2015 hebben we dat op pagina 104 al eens uitgebreid besproken.
WINDOWS 10 TESTEN
?
Ik wil iets in Windows 10 uitproberen en daar een schone installatie voor op mijn test-pc zetten. Mag ik daar mijn bestaande Windows-licentie voor gebruiken? Ik kan tenslotte het invoeren van de licentiecode tijdens de set-up overslaan. Betekent dit dat Microsoft zoiets toestaat?
!
Nee, helaas niet. Windows kun je niet testen voordat je het koopt. Je mag het invoeren van de licentiesleutel tijdens het installeren wel overslaan, maar desondanks moet je voor elke Windowsinstallatie een geldige licentie hebben. Dezelfde licentie afwisselend op een werk- en een test-pc gebruiken is dus niet toegestaan – ook niet tijdelijk.
Maar dat is niet zo erg, want voor testdoeleinden stelt Microsoft gratis een volwaardige Windows 10-licentie beschikbaar. Het gaat dan om een volledig werkende Enterprise-editie die je 90 dagen lang onbeperkt kunt gebruiken. Een licentiecode is niet nodig omdat er automatisch een licentiecode wordt toegepast die in het systeem ingebakken zit. Die wordt geactiveerd zodra het systeem verbinding maakt met internet.
Houd er echter wel rekening mee dat je die 90-dagenversie niet kunt omzetten naar een permanente installatie. Dit gaat ook niet als je de installatie na verloop van tijd prima vindt werken en zelfs bereid zou zijn er een losse licentie voor te kopen. Wel kun je hem na 90 dagen weer opnieuw installeren, dan begint de gebruiksperiode weer van voren af aan.
Een nadeel van de evaluatieversies uit het Evaluation Centre (www.microsoft.com/en-us/evalcenter) is dat je alleen de Engelstalige versie van Windows kunt downloaden. Die kun je via de updates achteraf nog wel naar Nederlands omzetten, maar dat is toch weer een extra stap.
Om dat te doen, moet je na het installeren van het systeem je aanmelden met administratorrechten. Druk dan op Windows+i. Daarmee open je het Settings-venster van Windows. Klik op ‘Time & Language’ en klik links in het venster op Language. In het rechterdeel van het scherm kun je dan op het plusje klikken en door de lijst scrollen (of ‘Nederlands’ in het zoekveld intypen) om de Nederlandse taalpakketten te installeren en als voorkeurstaal in te stellen.
DIGITAAL MET STREPEN
?
Ik heb mijn oude Super 8-films gedigitaliseerd door ze af te spelen en op mijn camera op te nemen. De projector leverde scherpe en heldere beelden op het scherm, maar de digitale opname die ik ervan heb gemaakt, heeft donkere strepen die dwars door het beeld lopen en zich van boven naar beneden verplaatsen. Kan ik die strepen verwijderen?
!
De storende strepen ontstaan doordat de filmprojector en de videocamera slecht met elkaar synchroniseren. De projector zal de film met 18 beelden per seconde op het scherm tonen, maar de videocamera neemt ze met 25 of 50 beelden per seconde op. Op het moment dat de projector de filmrol doorschuift van het volgende beeld, wordt er een donker beeld getoond, die de videocamera opneemt en als donkere streep laat verschijnen als je de video bekijkt. Die strepen er achteraf uitfilteren kan niet.
In het ideale geval begin je opnieuw en stel je de projector in op 16 2/3 beelden per seconde, en synchroniseer je de beeldwisselingen van de projector met die van de videocamera. Hoewel dat in principe goed kan gaan, is het in de praktijk lastig om beide goed gesynchroniseerd te krijgen. Het is dan beter om een filmscanner te kopen of huren. Voor ongeveer 400 euro is bijvoorbeeld de Reflecta-filmscanner voor Normal 8- en Super 8-films verkrijgbaar. Die heeft het grote voordeel dat je geen aparte projector of scherm nodig hebt, en de films worden meteen als mpeg4-video op een sd-kaart opgeslagen. Voor heel belangrijke films kun je eventueel ook een professionele service in de hand nemen.
AUDIOSIGNALEN OP DE LANGE BAAN
?
Ik heb naast mijn luie stoel in de woonkamer een platenspeler inclusief een voorversterker staan. Ik wil het uitgangssignaal naar mijn audioversterker sturen die op enkele meters afstand in het tvmeubel zit. Ik wil geen bluetooth gebruiken vanwege de compressie. Een propriëtaire draadloze verbinding met adapters heb ik al een keer uitgeprobeerd, maar daar haperde het ook regelmatig mee. Ik overweeg nu een lange tulpkabel te gebruiken. Maar als ik dat wil doen en de kabel enigszins netjes wil wegwerken, dan moet ik een afstand van 15 meter overbruggen.
!
Als je die afstand met zo’n lange kabel wilt overbruggen, zal er kwaliteitsverlies optreden. Ook met een goed afgeschermde – en daarmee prijzige – tulpkabel ben je er niet verzekerd van dat er geen stoorgeluiden optreden. Een alternatieve oplossing is om het geluidssignaal met een A/D-converter naar een digitaal signaal om te zetten en dat via een optische kabel naar de A/V-versterker te sturen. Die moet dan wel een digitale ingang hebben. Als je versterker die niet heeft, moet je ook een D/A-converter hebben om het signaal weer van digitaal naar analoog om te zetten.
Het digitaal omzetten van het geluid zou geen kwaliteitsverlies moeten opleveren. Het lichtsignaal dat door de optische kabel loopt is immuun voor storingen waar analoge verbindingen mee te kampen hebben. Bovendien zijn toslink-kabels een stuk dunner dan tulpkabels, waardoor je ze makkelijker weg kunt werken. Houd er wel rekening mee dat je dergelijke kabels niet te sterk mag buigen, bijvoorbeeld als je een hoek om moet, want daar kunnen ze door beschadigen. Een A/D-converter heb je al vanaf zo’n 20 euro, een toslink-kabel van 15 meter lang kost zo’n 15 euro.
VERSCHILLENDE RAM-MODULES
?
Mijn pc is van een enkele geheugenmodule voorzien. Ik wil mijn werkgeheugen uitbreiden, maar wil dan ook zeker weten dat mijn pc daarna de snelle dualchannel-modus gebruikt. Moet ik daarvoor exact dezelfde geheugenmodule aanschaffen?
!
Nee, dat hoeft niet per definitie, als je pc tenminste minder dan vijf tot tien jaar oud is. Al sinds de tijden van de Pentium 4 ondersteunen veel Intel-processors een flexibele modus. Als je bijvoorbeeld een module van 8 GB en een tweede van 16 GB toevoegt, dan gebruikt de geheugencontroller de volledige capaciteit van de kleinere module samen met de equivalente capaciteit van de grotere module in de dualchannel-modus. Volgens dat voorbeeld wordt dan 16 GB ( 2 × 8 GB) in de dualchannel-modus gebruikt. De overige 8 GB wordt dan in de singlechannelmodus benaderd. Dan profiteren de processor of de ingebouwde grafische processor (IGP) van de dubbele snelheid van een groot deel van het geheugen. Dit werkt ook met een AMD Ryzen en diens aanverwante Athlon.
De flex-modus werkt echter niet in alle willekeurige combinaties van geheugenmodules. Belangrijk daarbij is dat de twee DIMM’s in de poorten van verschillende geheugenkanalen zitten, anders is alleen de singlechannel-modus bruikbaar. En je hebt een processor en een moederbord nodig die daadwerkelijk via twee kanalen met het geheugen communiceren en niet maar via één kanaal. Ook het BIOS moet een beetje meewerken. Dat zijn overigens allemaal vereisten die ook gelden als je twee identieke DIMM’s in de dualchannel-modus wilt gebruiken.
In bijzonder ongelukkige en gelukkig zeldzame gevallen, staakt de flex-modus. Dat is hooguit het geval bij oudere processors. Met een eenvoudige RAM
benchmark als de Memory Mark van Passmark (testversie, ‘Tests / Memory / Read Uncached’) kun je de transferrates vergelijken van voor en na het inbouwen van de tweede module. In de dualchannel-modus zouden die bijna dubbel zo hoog moeten zijn. In de flex-modus is de transfer mogelijk iets lager op momenten dat de benchmark verschillende RAM-bereiken benadert en het gemiddelde van de metingen als resultaat geeft.
Overigens moet je geen wonderen verwachten van de hogere RAM-transferrates. Bij veel desktoptoepassingen worden in de cache van de processor zo veel benaderingen gebufferd dat je niets merkt van het snelle werkgeheugen. Het is daarom geen drama als het werkgeheugen alleen in de singlechannel-modus draait.
MOBIELE SPOOKREKENING
?
Ik heb onlangs een reis door China gemaakt. Om een hoge rekening voor mijn smartphonegebruik te vermijden, heb ik tijdens de reis niet alleen roaming gedeactiveerd, maar ook de mobiele dataverbinding helemaal uitgeschakeld. Desondanks stond er op de rekening die ik na afloop ontving per dag meerdere keren ‘gprs-verbindingen in het buitenland’ vermeld. Ik heb de kosten gelukkig vergoed gekregen van mijn provider, maar mijn vraag is: hoe kan dat?
!
De aanbieders van mobiele netwerken hebben in het LTE-netwerk problemen om signaalgegevens van gebruiksgegevens te onderscheiden. Om ervoor te zorgen dat dergelijke spookverbindingen niet meer opduiken, kun je het beste bij de roaminginstellingen het gebruik van het 4G-netwerk (LTE) in het menu helemaal uitzetten. Bij Android-apparaten kan dat bij ‘Netwerk en internet / Mobiel netwerk / Voorkeursnetwerktype’. Op iOS-apparaten staan de opties voor 4G bij ‘Instellingen / Mobiel netwerk / Opties mobiele data / Schakel 4G in’. Daar kun je het ook uitschakelen.
Als je sowieso geen mobiele data wilt gebruiken, dan heeft dat verder geen invloed op het gebruik van je smartphone. Omdat veel smartphones VoLTE (Voiceover-LTE) nog niet ondersteunen, moeten netwerkproviders voor gesprekken nog steeds 2G en 3G aanbieden. Die netwerken kun je dan gebruiken. Vergeet overigens bij terugkeer in eigen land niet om 4G weer in te schakelen. Daar gaat het netwerkverkeer uiteindelijk wel een stuk sneller mee.
FIREFOX ZOEKTIPS ANDERS SORTEREN
?
Wanneer ik in Firefox op de adresbalk iets intyp, biedt de browser altijd enkele voorstellen voor zoektermen aan, en pas daarna komen de bladwijzers en pagina’s die ik eerder bezocht heb. Ik wil eigenlijk dat reeds bezochte url’s als eerste automatisch ingevuld worden. Is er een mogelijkheid om dat in te stellen?
!
Ja, die is er. Ga naar Opties, ‘Zoeken / Standaardzoekmachine’ en verwijder het vinkje voor ‘Zoeksuggesties boven browsergeschiedenis tonen in adresbalkresultaten’, en Firefox zal vanaf dat moment aan reeds bezochte websites voorrang verlenen boven zoeksuggesties. Als je de suggesties volledig wilt uitschakelen, verwijder dan ook het vinkje bij ‘Zoeksuggesties in adresbalkresultaten tonen’.
OPENVPN VERSUS WIREGUARD
?
Ik ben erg benieuwd naar de nieuwe VPNtechniek WireGuard die jullie in het artikel in c’t 5/2019 op pagina 138 hebben besproken. Helaas werden er in het artikel geen concrete netwerksnelheden vermeld. Hebben jullie die misschien wel?
!
Ja, die hebben we inderdaad. We hebben WireGuard en OpenVPN vergeleken op een Zbox CI329 Nano mini-pc. Daar draaide OpenWrt 18.06.2 op als routerbesturingssysteem (zie c’t 5/2019, pagina 100). We hadden OpenWrt met PPPoE op de WAN-poort geconfigureerd en het werkte als eindpunt voor beide VPN’s. Op een notebook met Windows 10 als client hebben we iperf3 gestart. Het notebook had een Gigabit-ethernetverbinding met de LAN-poort van de OpenWrt-router. Als server diende een systeem met een Xeon E3-1240 met Ubuntu 18.04 LTS, waar iperf3-server op draaide en ook weer met PPPoE erop.
Met die set-up haalde de Zbox met OpenVPN (versie 2.4.4) een snelheid van 218 Mbit/s bij 6 parallelle TCP-datastromen. WireGuard (0.0.20190123) haalde een snelheid van 877 Mbit/s. Twee van de vier cpu-cores van de Zbox werden daarbij volledig belast. Met IPoE als WAN-protocol (DHCP in OpenWrt) haalde WireGuard zelfs nog iets meer, namelijk 901 Mbit/s. De snelheid is het gemiddelde van de down- en upstream over een duur van 30 seconden. Beide VPN-systemen toonden maar zeer kleine snelheidsverschillen in beide richtingen.
Een andere opstelling bevestigt het beeld dat WireGuard sneller is dan OpenVPN overigens niet: een iPhone 5S haalde met 4G een downloadsnelheid van 63 Mbit/s, via een OpenVPN met PiVPN op een Raspberry Pi in het thuisnetwerk zakte dat naar 38 Mbit/s en met een WireGuard-VPN op dezelfde Pi bleven er maar 29 Mbit/s van over. De hardware die gebruikt wordt is dan ook van belang: omdat het WireGurad-protocol zuiniger (en daardoor sneller) is, moet de hardware dat wel aankunnen.