Verander de toonsoort binnen een liedje

Sluit energiek af door het laatste refrein hoger in te zetten, of transponeer voor leuke versieringen.

Moeilijkheid

Transponeren is een term die gebruikt wordt om aan te geven dat er een verandering van toonsoort in een liedje of muziekstuk zit. En dan in de meest basale vorm, er is geen verandering van majeur naar mineur of andersom. Bij transponeren worden alle noten van de originele compositie met hetzelfde aantal halve of hele noten verhoogd of verlaagd. Je hoort dit bijvoorbeeld redelijk vaak terug in de popmuziek waar een laatste refrein hoger gespeeld wordt om het net dat beetje extra energie te geven. In ‘ Love on Top’ van Beyoncé wordt dit trucje maar liefst vier keer toegepast. In stappen van halve noten gaat dat nummer in de laatste twee minuten van C-majeur naar E- majeur.

Hoewel transponeren dus een leuk trucje is om een liedje energiek af te sluiten, kun je dit ook op kleinere schaal toepassen. Als een opvallende overgang tussen verschillende secties van een liedje bijvoorbeeld. Hoe je het ook toe wilt passen, in deze workshop gaan we aan de slag met transponeren. In GarageBand kan dit namelijk heel gemakkelijk – en zonder dat er iets van de originele compositie verloren gaat. We leggen uit hoe je dit doet door gebruik te maken van loops. Maar dit werkt net zo goed bij fysieke en software-instrumenten.

1 2 3 4 Transponeringsspoor

Via ‘ Spoor>Toon transponeringsspoor’ – of Shift+Cmd+X – komt het transponeringsspoor tevoorschijn. Je kunt de gehele lijn omhoog slepen om een liedje in een andere toonsoort te zetten, of je zet bolletjes om dit bij een gedeelte te doen.

Loops

Loops die melodieus zijn of in een bepaalde toonsoort geschreven, zullen automatisch de veranderingen van het transponeringsspoor overnemen. Drums blijven onaangetast, aangezien die niet gebonden zijn aan een toonsoort.

Volg tempo en toonhoogte

Deze optie vind je in de Editor (toets E) van een spoor. Haal je het vinkje weg, dan volgt dit instrument niet langer het transponeringsspoor.

Automatisering

Door te Cmd+klikken plaats je een bolletje op de lijn. Dit kun je vervolgens verslepen om te transponeren. Je kunt zoveel bolletjes zetten als je wilt.

1 Loopbrowser

We beginnen in een leeg project met een audiospoor. Hier gaan we loops aan toevoegen vanuit de Loopbrowser (toets O). Het maakt weinig uit welke, maar wij typen in de zoekbalk ‘ breaking up’.

4 Transponeringsspoor

Drumbeats hebben geen toonsoort en zullen bij het transponeren dan ook niet veranderen. De andere twee tracks gaan we wel aanpassen, middels het transponeringsspoor. Ga naar ‘ Spoor>Toon transponeringsspoor’.

7 Nog lager

Cmd+klik op de transponeringslijn om nog een bolletje toe te voegen. We gaan nog een stukje omlaag in toonsoort. Schuif het bolletje naar positie 3.1.3.1 en sleep hem naar beneden tot hij op - 4 staat.

Het is een techniek die veelvuldig wordt toegepast in de hedendaagse (pop)muziek: ‘comping’. Je laat een zanger of zangeres meerdere takes opnemen en kiest vervolgens de beste stukken uit elke opname om tot een perfect geheel te komen. In sommige extreme gevallen zelfs tot de lettergreep aan toe. Als alles maar zo gelikt mogelijk klinkt. Zo’n samengestelde take wordt ook wel een comp genoemd. Deze truc is dus heel goed toepasbaar op de stem, maar ook op andere instrumenten. Dat snelle basloopje dat telkens op net een ander punt hapert. Een gitaarsolo die je vier keer geïmproviseerd hebt en waarvan je nu van de beste stukken een geheel wilt maken.

Kan jouw muziekproductie wel wat comping gebruiken? Logic maakt je dit heel gemakkelijk. Het programma bewaart sowieso al je takes, zelfs als je hier meerdere malen opnieuw over opgenomen hebt. Vervolgens is het een fluitje van een cent om hier een comp van te maken. Je moet alleen net even weten waar je alles kunt vinden. Volg deze stappen en dan comp het helemaal goed.

Meerdere takes in GarageBand 2 1 1 2 3 4 4 Mix en match

Bij comping kies je uit elke take het perfecte stukje om tot een haast smetteloos geheel te komen. In de popmuziek gebeurt dit vaak, maar ook in andere genres streeft men natuurlijk tot op zekere hoogte naar perfectie.

Crossfades

Als jij de goede stukken eruit kiest, zal de luisteraar nooit merken dat het een half knip- en plakwerkje is. Logic voegt namelijk automatisch crossfades toe tussen de gekozen opnames, waardoor de overgang heel natuurlijk blijft klinken.

Inzoomen

Als je een comp echt op de lettergreep nauwkeurig wilt krijgen, dan is de zoombalk je grote vriend. Hiermee selecteer je tot op het kleinste detail.

Show Advanced Tools

Lukt het je maar niet om comping toe te passen, omdat de opties er voor jou niet zijn in Logic? Toets dan eens Cmd+komma en kijk of in het Advanced-tabblad ‘ Show Advanced Tools’ aangevinkt is.

3

1 Create Take Folder

Voordat je gaat opnemen, is het belangrijk dat de volgende instelling goed ingesteld staat. Ga naar ‘ Record>Overlapping Audio Recordings’ en zorg dat ‘Create Take Folder in beide gevallen is aangevinkt.

4 Klap Take Folder uit

Je ziet maar één segment in de tijdlijn, maar daaronder verstopt vind je alle takes die je opgenomen hebt. Klik op het pijltje linksboven in het spoorsegment en de gehele Take Folder klapt uit.

7 Pointer Tool

Ten tweede: de Pointer Tool – of de Pencil Tool – moet geactiveerd zijn. Veelal zul je deze al gebruiken, maar zo niet dan vind je de Pointer Tool in een uitklapmenu boven de tijdlijn.

2 Maak lusbereik

Voor deze workshop werken we met een lusbereik, want we gaan een paar maten meerdere malen opnemen. Toets C en stel het bereik zo in dat datgene wat je wilt opnemen hierbinnen valt.

5 Kies take

Speel (het lusbereik van) het project af en klik op de verschillende takes. Degene die je selecteert zal afgespeeld worden. Zo kies je gemakkelijk de beste take uit een aantal opgenomen fragmenten.

8 De eerste noten

Beluister elke take en kies degene met het perfecte begin. Ergens verderop een slordigheidje? Klik en sleep vanaf de rechterkant van het segment totdat alleen het perfecte gedeelte geselecteerd is.

3 Opnemen maar

Druk op de opnameknop en zing de zanglijn, speel de gitaarsolo of drum de beat. Dankzij het lusbereik kun je snel meerdere takes opnemen. Doe dit totdat je denkt dat je genoeg materiaal hebt.

6 Quick Swipe Comping

Maar wij gaan een comp maken. Ten eerste: linksboven in het segment moet Quick Swipe Comping geactiveerd zijn, te herkennen aan de drie blokjes in piramide-vorm. Staat hier nog een schaartje? Klik er dan op.

9 Selecteer de beste stukjes

Blader door de andere takes op zoek naar die ene opname die vanaf dat punt perfect is. Klik en sleep telkens om een selectie te maken. Zo vorm je met creatief selecteren je perfecte take.