Rutte zoekt uitweg voor Rutte II
Crisissfeer in demissionair kabinet; door tijd te winnen proberen VVD en PvdA val af te wenden.
Vindt Mark Rutte opnieuw een oplossing? In zijn zeven jaar als premier verwierf hij de status van een man die in lastige situaties een uitweg vindt. Die eigenschap heeft hij meer dan ooit nodig om met coalitiepartner PvdA een akkoord te bereiken over de begroting voor volgend jaar, zonder de formatie van een nieuw kabinet te frustreren.
Woensdagochtend overlegden de VVD en de PvdA opnieuw. Doel is om in de begroting van 2018 tegemoet te komen aan de eis van PvdA-leider Asscher om de lerarensalarissen te verhogen. Beide partijen zoeken naar manieren om tijd te winnen.
De wettelijke deadline is donderdag. Dan moet de begroting voor advies bij de Raad van State liggen. Demissionair vicepremier Asscher wil per se een salarisverhoging voor leerkrachten in het basisonderwijs in de Miljoenennota hebben. Anders dreigt hij de PvdA-bewindslieden uit het demissionaire kabinet-Rutte II terug te trekken.
Dat is een onaantrekkelijk vooruitzicht voor Rutte, die zijn tweede kabinet dan op de valreep ziet sneuvelen. Tegelijkertijd moet hij vrienden blijven met zijn beoogde coalitiepartners: het CDA, D66 en de ChristenUnie. Hij kan deze partijen niet opzadelen met een besteding waar ze ongelukkig mee zijn.
Maar de drie partijen willen hun fiat niet geven aan een voorstel waarover VVD en PvdA vorige week spraken: 270 miljoen euro extra voor de onderwijzers, plus een iets lager bedrag voor militairen. De onderhandelingen over andere thema’s in het regeerakkoord zijn nog niet zo ver gevorderd dat ze ja of nee kunnen zeggen over de onderwijzers.
Oplossing van Rutte
Alle betrokken partijen wijzen nu naar Rutte. Híj zit immers aan beide onderhandelingstafels. Volgens betrokkenen zijn er grofweg twee oplossingen om een breuk te voorkomen. Eén: Asscher gaat akkoord met een toezegging dat er extra geld komt voor de leraren, maar nog niet in de begroting. Dit is niet heel waarschijnlijk. Asscher, die zich als PvdAfractievoorzitter wil profileren als oppositieleider, wil het nú geregeld hebben. Een oplossing is dat de VVD Asscher zekerheid geeft zonder het nu in de begroting te zetten; een ‘inlegvelletje’.
Optie twee: de formatietafel stemt alsnog in met een voorstel van VVD en PvdA. De val van een demissionair kabinet over een plan waarvoor brede steun bestaat, is slecht voor het aanzien van de politiek. Bovendien zou de PvdA daarmee gunstig gestemd kunnen worden. Handig, met een beoogde coalitie die steunt op een meerderheid van slechts één zetel. CDA, D66 en CU voelen daar weinig voor. Asscher heeft de problemen gecreëerd, zeggen ze – zij niet.
Veel tijd voor het vinden van een ‘geitenpaadje’, een term die hij eerder gebruikte in moeilijke situaties, heeft Rutte niet. Als het hem niet lukt, hapert de oplossingsmachine, die Rutte II vijf jaar was, alsnog.