Documentaire ‘Jesse’ heeft zelden diepgang
De film die BNNVARA uiteindelijk niet wilde uitzenden, toont weinig zwakke momenten van GroenLinks-leider Jesse Klaver.
Ophef is doorgaans de beste brandstof voor de kijkcijfers van een documentaire. In het geval van de veelbesproken film ‘Jesse’, over de gelijknamige GroenLinks-leider Klaver, is er wel ophef, maar na dagen van tumult nog altijd geen beeld.
NRC kreeg de film te zien. Belangrijkste vraag daarbij: is het een onafhankelijk portret of, zoals de kritiek luidt, een lovende en kritiekloze schets?
De maker van de film, Joey Boink, was immers tijdens de opnames van het materiaal in dienst van het campagneteam van hoofdpersoon Klaver, betaald door GroenLinks. Hierover ontstond zo veel (politiek) tumult dat omroep BNNVARA, die volgens ingewijden een bedrag rond de ton betaalde voor de docu, besloot om de geplande uitzending te schrappen.
Wat zien we? Intieme privéscènes: Klaver in zijn boxershort en in bed met zijn vrouw. Klaver aan het werk: in overleg met zijn campagneteam en teksten oefenend met zijn speechschrijver. Maar we zien vooral een selectie aan beelden van een triomferende lijsttrekker die zijn partij naar een op handen lijkende monsterzege leidt. Een uniek inkijkje is het zelden – zoals eerdere documentaires in dit genre als De keuken van Kok en De Wouter tapes dat wel boden.
Het spannendste moment van de campagne – en de documentaire – is het moment van de verkiezingsuitslag, op woensdagavond 15 maart. Een nerveuze Klaver pept zich in een hotelsuite op met het zingen van zijn campagnelied I gotta feeling. Klaver, zachtjes: „ Tonight’s gonna be a good night.”
Hij ziet vervolgens de uitslagen op tv binnenkomen. Bij het horen van de nederlaag van de PvdA (min 29 zetels), reageert hij vol ongeloof: „ Fucking hell”.
Daarna zwijgt hij en slaat hij zichtbaar aan het hoofdrekenen. De winst ligt voor het oprapen, is de voelbare hoop in de kamer. Maar als de zestien zetels voor GroenLinks voorbijkomen, versteent Klaver. De mensen van het campagneteam weten niet goed of ze moeten joelen of ook moeten zwijgen. Een medewerker probeert, kijkend naar Klaver, een voorzichtig juichje. De lijsttrekker staart nog altijd met grote ogen naar het scherm. Dan zegt hij, zuinigjes: „Nou, niet slecht jongens.”
Uitzinnige menigte
Het contrast met zijn overwinningsspeech een uur later voor een uitzinnige menigte in poptempel De Melkweg in Amsterdam kan niet groter zijn – later die avond zouden er nog twee zetels af gaan.
Het is een van de spaarzame keren dat de documentaire diepgang krijgt en het niveau ontstijgt van beelden die de maker „continu” moest maken van Klaver „voor flecteert op de relatie met zijn moeder zijn intiem en ontroerend.
Is ‘Jesse’ de onafhankelijke en ongecensureerde documentaire waar de maker zich op laat voorstaan? Hij zou alleen het nummerbord van Klavers Volvo op verzoek hebben geblurd en zijn kinderen buiten beeld hebben gehouden.
Niet echt. De film biedt weinig context en duiding van de vele scènes die voorbijtrekken. Dat mag. Het probleem is dat de zwakke momenten van de energieke lijsttrekker in een hectische campagne nauwelijks in beeld komen. We zien hem een keer haperen bij het instuderen van een oneliner voor een debat („Hè, kut!”). Over de lastige momenten binnen de partijtop – bijvoorbeeld over de spanningen rond de totstandkoming van de kandidatenlijst – geen enkel beeld of woord.
Boink zelf is verschillende keren in gesprek met zijn onderwerp. In één van die gevallen is hij aantoonbaar niet de fly on the wall die hij zegt te zijn geweest. Hij interrumpeert Klaver die een speech aan het oefenen is en vraagt: „Vergelijk jij jezelf nu met Gandhi?”. Daarop verdedigt Klaver zich door te zeggen dat niet híj zich vergelijkt met grote wereldleiders, maar de buitenwereld. Klaver: „Heel vervelend.”
Dat GroenLinks het „jammer” vindt dat de documentaire niet wordt uitgezonden, is begrijpelijk. Maar ook veelzeggend.