Zijn fruitvliegjes gevaarlijk?

Wekelijks zoekt de redactie wetenschap het antwoord op een veelgestelde vraag. Vandaag: brengen fruitvliegen ziekten over?

an het eind van de zomer, als het weer nog aangenaam warm is en het fruit geurig rijp, bevolken fruitvliegjes de keuken. De ananas op het aanrecht is favoriet, maar ook de glazen wijn op tafel trekken de minuscule vliegjes aan. Hygiënisch ziet het er niet uit, maar is het gevaarlijk? Kan de fruitvlieg infecties overbrengen? Kan het kwaad als per ongeluk een verdronken vliegje meeglipt met een slok wijn, of als je met een hap fruit ook de onzichtbare eitjes en larven van het vliegje opeet?

„Mij zijn geen studies bekend die aantonen dat fruitvliegjes ziekten overdragen”, zegt insectendeskundige Marcel Dicke van Wageningen Universiteit. Het vliegje lijkt dus meer hinderlijk dan gevaarlijk.

Toch komt na zoeken in de wetenschappelijke literatuur naar voren dat fruitvliegen in het laboratorium wel drager kunnen zijn van allerlei vervelende ziekteverwekkers. Daar zitten echte kwade tussen: de cholerabacterie, de tegen allerlei antibiotica resistente mrsabacterie, en de beruchte ziekmakende colibacterie EHEC. Die wil je niet binnenkrijgen.

Opzettelijk besmette fruitvliegen bestaan dus wel, maar ‘in het wild’ – dat wil zeggen op onze vrij toegankelijke fruitschalen – lijkt dat onwaarschijnlijk. Een geluk is dat fruitvliegjes strikte vegetariërs zijn en niet snel gevaarlijke bacteriën van mens op mens of van vlees op mens zullen overdragen.

Een studie in Nigeria liet zien dat fruitvliegjes die gevangen werden in huizen, winkels en nabij latrines veel minder bacteriën bij zich dragen dan huisvliegen gevangen op dezelfde plekken. Fruitvliegjes bleken hier soms besmet met salmonella. Maar bewijs dat ze ziektes overbrengen, was er niet. Datzelfde geldt in Nederland: het wemelt hier iedere zomer van de fruitvliegjes, maar er is nog nooit een uitbraak van ziekte geconstateerd die daarmee kan samenhangen.

Maar toch: de vruchten waar fruitvliegjes op zitten bederven sneller. Kan dat dan geen kwaad? Weer tempert Dicke de angst. „De fruitvliegjes die we in huis tegenkomen leven van gist. Die gisten dragen ze bij zich en ze inoculeren vruchten die overrijp zijn en daarmee zachte plekjes krijgen. Fruitvliegjes vinden die vruchten op basis van geur: ver voor wij fruit als overrijp waarnemen, hebben zij dat al herkend door hun uiterst gevoelige reukzintuigen.”

Voor fruitvliegjes is dat van levensbelang, vertelt Dicke: „Ze moeten die vruchten zo snel mogelijk vinden want anders hebben schimmels en bacteriën de vrucht al gekoloniseerd en dan is de vrucht niet geschikt voor de fruitvlieglarven. Door als eerste bij een (bijna) overrijpe vrucht te komen kunnen zij hun gisten inbrengen om daarmee de vrucht tot een kweekplaats van gist voor hun nageslacht te maken.”

Als je de vruchten goed wast of schilt voordat je ze eet, is er waarschijnlijk niets aan de hand. Fruitvliegen blijken zelfs nog een voordeel te bieden. Mogelijk voorkomen de fruitvliegjes namelijk dat er ernstiger fruitbederf optreedt, zegt Dicke. „De vliegjes brengen waarschijnlijk ook stoffen in de vrucht om schimmelgroei tegen te gaan. Die stoffen zijn wel geschikt om schimmelgroei niet te laten starten, maar kunnen niet een eenmaal beschimmelde vrucht nog schimmelvrij maken.” Sander Voormolen