Verdeelde separatisten roepen maar halve ‘independència’ uit
De Catalaanse regiopresident Puigdemont riep dinsdagavond geen volledige onafhankelijkheid uit na het illegale referendum. Hij hoopt zo alsnog in gesprek te komen met ’Madrid’.
D e regioregering van Carles Puigdemont heeft op dinsdagavond 10 oktober een symbolische onafhankelijkheidsverklaring getekend, maar het daadwerkelijke besluit om de republiek Catalonië uit te roepen is voorlopig opgeschort. De Catalaanse separatisten zouden naar eigen zeggen de dialoog met de Spaanse regering nog een kans willen geven. „Een gebaar van generositeit.”
Het halfslachtige besluit kwam regiopresident Puigdemont op kritiek van vriend en vijand te staan. De radicalere separatisten van de CUP dreigen hun gedoogsteun in te trekken als niet snel concrete stappen naar afscheiding worden gezet. Daarmee is de regioregering serieus aan het wankelen gebracht. De Spaanse premier Mariano Rajoy vindt daarentegen dat Puigdemont veel te ver is gegaan en trad in overleg met leiders van de oppositie. Op woensdagochtend was er een ingelaste ministerraad om eventuele tegenmaatregelen te bespreken.
Puigdemont lijkt voor het zogenoemde ‘Sloveense model’ te kiezen waarbij er de komende tijd nog ruimte en tijd zou moeten zijn voor onderhandeling en bemiddeling over hoe een onafhankelijk Catalonië er precies uit moet gaan zien. De voormalige Joegoslavische deelrepubliek Slovenië riep in 1991 na een referendum de onafhankelijkheid uit maar schortte deze gelijk op om te kunnen onderhandelen met de moederstaat. Na een korte oorlog, tientallen doden en grote westerse druk op Joegoslavië werden de Sloven uiteindelijk onafhankelijk.
De regering-Rajoy heeft talloze malen herhaald dat er wat haar betreft niet te praten valt over afscheiding van Catalonië – op wat voor manier dan ook. Rajoy voelt ook niets voor internationale bemiddeling.
De Spaanse regering zal iedere stap van Puigdemont nauwgezet blijven volgen en zal mogelijk op basis van het zogenoemde artikel 155 de autonomie van Catalonië via de landelijke senaat verder op kunnen schorten. Ze zou dan zelf in de regio de macht in handen nemen. De voorbij weken werd de regio al deels onder curatele gesteld. Zo heeft ‘Madrid’ nu al controle over de uitgaven. Voorts zijn er zo’n tienduizend agenten uit andere delen van Spanje die helpen de orde te bewaren.
Gespannen sfeer op straat
De aankondiging van Puigdemont liet de bevolking van Catalonië vooralsnog in verwarring achter. Op de dag waar velen al jaren naar hadden uitgekeken en anderen juist voor vreesden, hing al vroeg in de middag een gespannen sfeer rondom het Catalaanse parlement. Straten rondom het omliggende Parc de la Ciutadella waren afgesloten voor verkeer en tal- loze agenten van de Catalaanse politie bewaakten het gebouw van de volksvertegenwoordigers. Daarbinnen deed een recordaantal van bijna duizend nationale en internationale journalisten verslag van het ingelaste debat. Catalonië was voor even centrum van het wereldnieuws.
Hoofdrolspeler Carles Puigdemont stapte om 17.05 uur met een flauwe glimlach het ‘Parlament’ binnen. Even daarvoor had Donald Tusk, de Poolse voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders, hem persoonlijk via Twitter gevraagd „geen beslissingen aan te kondigen die de dialoog onmogelijk zouden maken”.
Politiehelikopters cirkelden boven een massa van voor- en tegenstanders, die zich buiten de hekken van het parlement had geformeerd. De
independentistas volgden het debat via twee schermen die massabeweging ANC had opgehangen nabij de Arc de Triomf. Even verderop verzamelden zich voor Estació de Francia leden van protestbeweging Recortes Zero (Nul bezuinigingen) die het verboden referendum van 1 oktober als ondemocratisch afwezen. Zelden zal de spanning over de uitkomst van een regionaal debat zo hoog opgelopen zijn als in Barcelona.
Alles draaide om één vraag. Zou Puigdemont de onafhankelijkheid van Catalonië uitroepen? Daar kwam dus een halfslachtig antwoord op.
Ogenschijnlijke verdeeldheid
De plenaire zaal stroomde voor het aanvangstijdstip van 18.00 uur vol, maar al snel werd duidelijk dat de zitting zou worden vertraagd. De kopstukken van de separatistische partijen hadden afgesproken eerst in een apart kamertje, buiten het zicht van het publiek, bijeen te komen. Er waren meningsverschillen tussen de gematigde separatisten van de regeringscoalitie Junts pel Sí en haar veel radicalere gedoogpartner CUP.
Om 19.11 uur opende parlementsvoorzitter Carme Forcadell de vergaring en gaf Puigdemont het woord. Hij hield een betoog over de politieke consequenties die de uitslag van het referendum zal hebben – eerst in het Catalaans en later kort in het Spaans. Meer dan 90 procent van de 2,2 miljoen stemmers zou voor afscheiding van Spanje hebben gekozen. Puigdemont noemde het resultaat „historisch en exceptioneel”.
Puigdemont herhaalde opnieuw dat het referendum wat hem betreft bindend is. Maar kennelijk nog niet bindend genoeg om direct de republiek Catalonië uit te durven roepen. De separatisten, die een volksfeest hadden willen vieren, dropen buiten teleurgesteld en verbijsterd af.
Een gebaar van generositeit Carles Puigdemont Catalaans leider over kans geven aan de ‘dialoog’