‘Investeringen in justitie niet genoeg’

In 2021 geeft het kabinetRutte III 200 miljoen euro minder uit aan veiligheid dan nu. Terwijl dat nu juist een speerpunt zou worden. Officieren van justitie moeten soms eigenhandig dossiers van duizenden pagina’s kopiëren

Mark Lievisse Adriaanse

Na jaren van bezuinigingen moest Rutte III het kabinet worden dat extra ging investeren in veiligheid. Dat doet het – althans, ogenschijnlijk.

Want hoewel het nieuwe kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie de komende vier jaar in totaal 1,7 miljard euro investeert in veiligheid, draait het de door Rutte II (VVD en PvdA) ingezette bezuinigingen niet terug, zo blijkt uit het regeerakkoord. Daardoor geeft het komende kabinet in 2021 aan het ministerie van Veiligheid en Justitie 200 miljoen euro minder uit dan nu het geval is, aldus het Centraal Planbureau.

En dat is een groot probleem, zeggen zes betrokken met wie NRC sprak. De essentie van hun kritiek: er zijn te weinig mensen om het werk te doen en er is te weinig geld om onder andere dat probleem op te lossen. Dat is de stand bij de politie, het Openbaar Ministerie (OM) en de rechtspraak (de zogenoemde strafrechtketen) na jaren van bezuinigingen.

Ook justitiemedewerkers klagen: er zijn te weinig officieren van justitie waardoor de werkdruk hoog is, onderzoeken lang duren en de kwaliteit van strafeisen afneemt. Officieren van justitie zouden bovendien te weinig tijd aan zaken kunnen besteden; ze moeten soms eigenhandig dossiers van duizenden pagina’s kopiëren.

Te weinig agenten

En bij de politie zijn te weinig agenten. Zo is maar 90 procent van de beschikbare posities voor wijkagenten bezet, schreef het ministerie van Veiligheid en Justitie vorig jaar aan de Tweede Kamer. Daardoor wordt niet voldaan aan de norm die is afgesproken bij de vorming van de Nationale Politie: één agent per vijfduizend inwoners.

Om meer wijkagenten aan te kunnen trekken, wil het kabinet structureel 267 miljoen euro extra investeren, staat in het deze week gepresenteerde regeerakkoord. Van dat geld moeten er bij de Na- tionale Politie ook meer rechercheurs komen.

Ook komt er meer geld voor ‘capaciteit in de strafrechtketen’; officieren van justitie, griffiers in rechtbanken, medewerkers bij het OM. De komende vier jaar gaat het om in totaal 50 miljoen euro. Bovendien komt er een potje waarin eenmalig 100 miljoen euro wordt gestort om ondermijning – de vermenging van onder- en bovenwereld – te bestrijden. Een deel daarvan gaat naar het OM, dat met een speciale ‘Ondermijningswet’ bovendien makkelijker zijn werk moet gaan doen, zo is het plan.

Structureel 1 miljard meer

Maar vraag het aan agenten, advocaten en justitiemedewerkers, en zij zeggen: het is veel te weinig geld. Voorzitter Jan Struijs van de Nederlandse Politiebond (NPB): „Er moet eigenlijk structureel 1 miljard euro bij om de politie haar werk beter te laten doen.”

Volgens hem kan de politie te weinig de wijken in en zijn digitale informatiesystemen zo oud dat veel opsporingsinformatie niet goed of helemaal niet verwerkt kan worden. „Er is de laatste jaren veel wegbezuinigd. Wat er nu bijkomt, is een druppel op een gloeiende plaat.”

Daar is Marcel Smit, voorzitter van justitievakbond Juvox, het mee eens. „Het is een aardige impuls. Maar bij het OM wordt al jaren tegen de stapels papier op gewerkt. Om beter op te kunnen sporen, en daardoor ook beter te kunnen vervolgen, is veel meer geld nodig.” Een paar miljard is waar hij aan denkt.

Het veiligheidsbeleid van Rutte III is volgens de vakbondsbestuurders vooral een voortzetting van het vorige kabinet. Dat komt, zeggen ze, doordat de door Rutte II ingezette bezuinigingen niet worden teruggedraaid. Daardoor geeft het nieuwe kabinet, ondanks de extra investeringen, aan het einde van de kabinetsperiode in 2021 per saldo 200 miljoen euro minder uit aan veiligheid dan nu het geval is.

Ook de visie die uit het akkoord spreekt, is vergelijkbaar met die van het vorige kabinet, zeggen betrokkenen. Hard voor wie het gezag tracht te ondermijnen, of dat nou criminelen of radicalen zijn.

Aardige plannen, zegt Jan Struijs van politiebond NPB, maar wat komt ervan terecht? „Het extra geld is een stapje in de goede richting, maar niet genoeg.”