Wordt Nederland met het nieuwe regeerakkoord een nóg groter ‘belastingparadijs’?

Het nieuwe kabinet haalt in regeerakkoord hard uit naar brievenbusbedrijven, maar het rolt de rode loper uit voor de rest.

Het Verenigd Koninkrijk doet het, de Verenigde Staten hebben het net aangekondigd en straks verlaagt ook Nederland de winstbelasting voor bedrijven. Fors. In het regeerakkoord is afgesproken dat de vennootschapsbelasting de komende jaren daalt van 25 procent naar 21 procent. De dividendbelasting – 15 procent voor buitenlandse bedrijven en beleggers – wordt zelfs volledig afgeschaft. De twee maatregelen kosten de schatkist ruim 4,7 miljard euro per jaar.

Wordt Nederland met het nieuwe regeerakkoord een nóg groter ‘belastingparadijs’? Tegenstanders van het prettige fiscale klimaat in Nederland doen graag geloven van wel. Zo twitterde GroenLinks donderdag een kaart van Europa met winstbelastingtarieven. Ierland (12,5 procent) en het Verenigd Koninkrijk (19 procent) staan daar niet op. ‘Nederland Belastingparadijs’, kopte de partij boven het kaartje.

De werkelijkheid is genuanceerder. „Ik betwijfel zeer of wij met de maatregelen uit het regeerakkoord Nederland écht aantrekkelijk maken en meer op de fiscale kaart zetten”, zegt bijvoorbeeld belastingadviseur Rudolf de Vries van EY, tevens hoogleraar belastingrecht. Eufemistisch zegt hij „niet superenthousiast” te zijn over de aangekondigde maatregelen.

Twee kanten op

Wie inzoomt op het regeerakkoord ziet dat het kabinet zowel links- als rechtsaf slaat: voor het ene bedrijf wordt het fiscaal veel aantrekkelijker gemaakt in Nederland, terwijl het andere bedrijf de pas wordt afgesneden. „We richten ons op bedrijven die echt een toegevoegde waarde hebben, in plaats van bedrijven die Nederland alleen als postbus gebruiken”, schrijft het nieuwe kabinet. „Belastingontwijking wordt aangepakt.”

Van dit beleid zijn trustkantoren en de brievenbusmaatschappijen die ze besturen de dupe. De trustsector ligt al langere tijd onder vuur.

In de plannen staat niet alleen dat regels voor trustkantoren „strenger” worden en toezichthouder DNB meer macht krijgt. De bijl wordt aan de wortel van de hele sector gezet. „We willen een eind maken aan de situatie dat firma’s zich alleen op papier in Nederland vestigen om belastingvrij miljoenen te kunnen rondpompen.”

In de internationale strijd tegen belastingontwijking gaat Nederland voortaan „zelf het goede voorbeeld geven” door royalties en rente die door Nederland naar belastingparadijzen stromen te belasten.

Kenners spreken van een flinke knauw voor de trustsector.„Er gaat een kroonjuweel aan”, zegt fiscalist Bartjan Zoetmulder van Loyens & Loeff over het invoeren van deze bronbelasting op doorstromende rente en royalty’s.

„Een hoop bedrijven laten hun geldstromen via Nederland lopen omdat Nederland ze niet belast. Als je dat wél gaat doen dan zullen die bedrijven hun geldstromen waarschijnlijk via andere landen laten lopen”, verwacht onderzoeker Jan Vleggeert van de Universiteit Leiden.

De Vries van EY vreest voor een verlies van werkgelegenheid in en inkomsten uit de trustsector. Ook de fiscale advieswereld zal het gaan merkendoordat met de belastingmaatregelen „de economische bestaansreden” voor bepaalde fiscale structuren via Nederland verdwijnt.

Oranje loper

Terwijl het brievenbusfirma’s moeilijk wordt gemaakt, gaat de rode loper uit voor bedrijven die wel enige activiteit in Nederland ontplooien. De verlaging van de winstbelasting springt eruit, net zoals het schrappen van de dividendbelasting – „een nieuw kroonjuweel” aldus onderzoeker Vleggeert die kritisch op beide maatregelen is omdat Nederland meegaat in de ‘ race to the bottom’.

Landen willen buitenlandse bedrijven aantrekken omdat dit goed is voor de werkgelegenheid en economie. In de strijd om die bedrijven beconcurreren ze elkaar steeds meer op belastingvlak, met wereldwijd dalende winstbelastingtarieven tot gevolg. Het nieuwe kabinet schrijft met zoveel woorden dat het niet achter kan blijven en maatregelen moet nemen om Nederland een „aantrekkelijk vestigingsland […] te houden in een steeds verder globaliserende wereld”.

Volgens fiscalist Zoetmulder zijn de maatregelen vanuit dat perspectief „heel positief”. „Daar waar Nederland ernstig achter dreigde te gaan lopen, zetten we nu hele stap voorwaarts als we ons willen meten met het VK en andere landen waar bedrijven hun hoofdkantoren vestigen.”

Werkgeversvereniging VNO-NCW spreekt van „een sprong voorwaarts ter verbetering van het vestigingsklimaat van hoofdkantoren in Nederland” en stelt dat Nederland dankzij het schrappen van de dividendbelasting nu beter met het VK kan concurreren (waar die belasting niet bestaat).

Wordt multinationals dan alleen maar het hof gemaakt? Nee. In het regeerakkoord wordt ook een fors bedrag van 1,3 miljard euro ingeboekt vanwege het schrappen van een renteaftrek voor bedrijven. Al had het kabinet hier weinig keus, legt Vleggeert uit. „Het is een maatregel die we van de EU moesten invoeren.”