Omtzigt (CDA) liet nepgetuige twijfel zaaien over MH17
Op een bijeenkomst over de MH17-ramp met nabestaanden liet Kamerlid Pieter Omtzigt een nepgetuige een door hem opgestelde tekst uitspreken.
Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) heeft een nepgetuige van vliegramp MH17 twijfel laten zaaien over de toedracht van de ramp in een zaal vol nabestaanden. De tekst die de getuige uitsprak, was van tevoren opgesteld door het Kamerlid. Dat blijkt uit sms-verkeer en geluidsopnames waarover NRC beschikt.
De getuige trad op in een bijeenkomst in mei dit jaar op de Vrije Universiteit in Amsterdam over strafvervolging van de daders. Omtzigt regelde bij de organisatie spreektijd voor een afgewezen Oekraïense asielzoeker die verklaarde dat hij andere vliegtuigen in de lucht had gezien toen de MH17 neerstortte. Deze theorie komt uit Rusland, waar na de ramp werd gesuggereerd dat het vliegtuig is neergeschoten door een Oekraïense straaljager.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid en het OM hebben vastgesteld dat de MH17 is neergehaald door een Russische Boek-ra- ket en sluiten uit dat er andere vliegtuigen in de buurt waren.
Voor de bijeenkomst sprak Omtzigt uitgebreid met de Oekraïner. Op basis daarvan stelde hij een sms op met „kernpunten” die de tolk namens de Oekraïner bij de lezing moest uitspreken. In de voorafgaande ontmoeting met Omtzigt vertelde de man dat hij al gehoord was door het Nederlandse onderzoeksteam en dat zij via Duitse autoriteiten al beschikten over een rapport met zijn getuigenis. Toch wekte Omtzigt bij de bijeenkomst de indruk dat de Oekraïener nog niet was gehoord. Daarnaast verbleef de man op de dag van de ramp elders in Oekraïne, alleen zijn vrouw zou het hebben gezien. Omtzigt schreef in de tekst die de man moest uitspreken dat hij zelf het vliegtuig zag neerstorten.
Een filmpje van het optreden van de Oekraïener leidde op internet tot woedende reacties van mensen die stelden dat een belangrijke getuige van de MH17ramp niet was gehoord.
In een reactie zegt Omtzigt dat hem niet duidelijk was of de man in Nederland al was gehoord en of de verklaring uit Duitsland wel bij het onderzoeksteam was aangekomen. Ook zegt hij tijdens het voorgesprek niet te hebben begrepen dat de man zelf geen ooggetuige was.
Aan het eind van de bijeenkomst op de Vrije Universiteit Amsterdam staat een man in het publiek op. Het wordt stil in de collegezaal die in mei 2017 is gevuld met nabestaanden van de MH17-ramp. „Goedendag, mijn naam is Alexandr,” zegt hij in het Russisch, „mijn vraag wordt door een tolk gesteld.”
De nabestaanden dachten dat zij deze avond een lezing zouden bijwonen over de vervolging van de verantwoordelijken van de vliegtuigramp. Nu blijkt opeens dat er iemand in de zaal zit die zegt dat hij het vliegtuig met hun geliefden heeft zien neerstorten.
Via zijn tolk, die naast hem staat, vertelt Alexandr, uit Oost-Oekraïne, dat hij belangrijke informatie heeft over de
Mist rond het onderzoek
Over de toedracht van de MH17-ramp bestaat bij justitie, bij de regering, bij veel deskundigen en bij nagenoeg alle nabestaanden geen twijfel: het vliegtuig werd vanuit Oekraïens rebellengebied neergehaald door een Boek-raket uit Rusland. Piet Ploeg nabestaande ramp met MH17 Zowel de Onderzoeksraad voor Veiligheid als het Joint Investigation Team (JIT) – een onderzoeksteam van Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne – kwam tot die conclusie op basis van vele bewijzen zoals radargegevens, satellietfoto’s, getuigenverklaringen en raketscherven in de lichamen van slachtoffers.
Toch wordt drie jaar na de MH17-ramp op sociale media druk gespeculeerd over andere oorzaken. De meeste van deze theorieën worden gevoed door Rusland, dat volgens geheime dienst AIVD desinformatie verspreidt over het onderzoek naar de ramp. Aangenomen wordt dat Rusland dit doet om de betrouwbaarheid van het onderzoek te ondergraven en zo haar verantwoordelijkheid bij de ramp te ontlopen. CDA-leider Sybrand Buma waarschuwde afgelopen weekend nog dat Nederland „niet naïef” moet zijn over Russische desinformatie en vroeg het kabinet om nieuwe maatregelen.
Het verhaal dat er kort voor de crash andere vliegtuigen in de lucht waren, werd na de ramp geopperd door het Russische ministerie van Defensie. Vervolgens verschenen in Russische media verhalen over een Oekraïense straaljager die de MH17 zou hebben neergehaald. Hoewel uit onderzoek blijkt dat in de omgeving van de MH17 geen andere vliegtuigen waren, en Rusland inmiddels zelf radarbeelden heeft vrijgegeven die dit ondersteunen, wordt de theorie nog altijd gevoed door ooggetuigen die her en der opduiken met claims dat zij andere vliegtuigen hebben gezien bij de MH17 – en zo bijdragen aan mist rond het onderzoek.
Zo ook op de nabestaandenbijeenkomst op de VU. De Oekraïense ooggetuige was meegenomen door Jeroen van Rijsbergen, een 34-jarige Amsterdammer die als hobby de MH17-ramp onderzoekt. Van Rijsbergen is al jaren gefascineerd door Rusland. Als het land na de crash wordt aangewezen als schuldige, kan Van Rijsbergen dat niet geloven en gaat hij zelfstandig via internet op zoek naar Oekraïeners uit het rampgebied. Zo komt hij in contact met Alexandr A., inwoner van een dorpje waar een deel van de Boeing neerkwam. Volgens Alexandr kwam dat niet door een Boek-raket. Die raket zou niemand uit zijn dorp hebben gezien. Wél zouden er onbekende vliegtuigen zijn waargenomen op de dag van de ramp.
Maar zijn verhaal rammelt. Alexandr is geen ooggetuige te noemen: op het moment van de crash verbleef hij elders in Oekraïne. Alleen zijn vrouw zou erbij zijn geweest – maar die wil niet praten. Uit het vonnis van zijn Nederlandse asielzaak blijkt bovendien dat Alexandr door Oekraïense autoriteiten al langer wordt verdacht van betrokkenheid bij pro-Russische strijdgroepen, die vanuit zijn bedrijfspand zouden opereren. Toch hecht Van Rijsbergen waarde aan Alexandrs verhaal. Hij mailt het aan Pieter Omtzigt.
Café Weltschmerz
De CDA-politicus heeft zich dan al geruime tijd vastgebeten in het MH17-dossier. Met kritische vragen over de wijze waarop het kabinet met de ramp is omgegaan, heeft hij naam gemaakt als onafhankelijk opererend Kamerlid dat er alles aan doet de onderste steen boven te krijgen. Het leverde hem een verkiezing op tot beste Kamerlid van 2014, lofprijzingen op weblogs en een vierde plek op de CDA-kandidatenlijst in 2017. In 2012 was hij door de partij nog op een onverkiesbare plek gezet, maar op eigen kracht via voorkeursstemmen in de Kamer gekomen.
Er is ook kritiek op zijn opereren. In zijn optredens roept Omtzigt het beeld op van grove misstanden bij het onderzoek naar de ramp. Zo suggereerde hij in maart tegenover online interviewkanaal Café Weltschmerz ten onrechte dat er iets niet in de haak zou zijn met de autopsies op de lichamen. Omtzigts argwanende houding leverde hem dit voorjaar een reprimande op van premier Rutte, die hem verweet „een politiek nummertje” te ma-