Nineveh: hoofdstad onder puin en zand
Nineveh in Mesopotamië was de hoofdstad van het eerste wereldrijk in de geschiedenis. Opgegraven pronkstukken, uit musea in de hele wereld, zijn nu te zien in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden.
oofdsteden van wereldrijken kunnen verdwijnen en in de vergetelheid raken. Nineveh, hoofdstad van het Nieuw-Assyrische Rijk, is een voorbeeld. Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden brengt de stad, die nog geen honderd jaar heeft bestaan, nu weer onder de aandacht van het publiek met een interessante en rijke tentoonstelling.
Terecht, vindt Daniele Morandi Bonacossi: „Het was de hoofdstad van het eerste wereldrijk in de geschiedenis. Verder was Nineveh, gesticht in 704 voor Christus door koning Senacharib, met honderdduizend inwoners toen de grootste stad ter wereld.” De hoogleraar Archeologie van het Nabije Oosten aan de Università degli Studi di Udine is kort na zijn landing op Schiphol op weg naar de opening van de tentoonstelling. Hij is een van de samenstellers van de wetenschappelijke publicatie bij de tentoonstelling.
Na de verwoesting in 612 voor Christus door de Babyloniërs en Meden verdween Nineveh onder het zand en uit beeld. Al in de latere Oudheid wist men niet meer precies waar de stad had gelegen. Pas in 1847 vond de Brit Austin Henry Layard aan de oevers van de Tigris bij Mosul de resten van de stad terug. De daarna opgegraven reliëfs, beelden, gebruiksvoorwerpen, sieraden en kleitabletten zijn in de loop der tijd verspreid over de wereld in musea terechtgekomen. „De tentoonstelling in Leiden brengt voor het eerst vele objecten uit Nineveh weer bij elkaar”, zegt Morandi Bonacossi.
Verrassend: zelf heeft hij nooit in Nineveh opgegraven. De twee Golfoorlogen en de inname van de stad door IS in 2014 maakten wetenschappelijk onderzoek ter plekke lang onmogelijk. Sinds 2011 onderzoekt Morandi Bonacossi wel het achterland van de vroegere hoofdstad.
Daar lag Khorsabad, ook bekend als DoerSjarroekin, ‘Vesting van Sargon’, de hoofdstad die in 713 voor Christus was gesticht door Sargon, de vader van Senacharib. Sargon viel acht jaar later op het slagveld. Zijn zoon en opvolger Senacharib besloot om vijftien kilometer zuid- Handvat van een vliegenwaaier, 9de - 8ste eeuw v.Chr, gemaakt van goud, brons, ijzer en glas (collectie KMKG Brussel).
ARCHEOLOGIE
Akkadisch koningsportret, ca. 2300 v.Chr, uit de collectie van het British Museum, Londen.