Omtzigt tijdelijk woordvoerder af

De verklaring van het CDAKamerlid Pieter Omtzigt staat haaks op wat te horen is op een bandopname in handen van NRC .

Pieter Omtzigt zal tijdelijk niet meer het woord voeren over MH17 namens het CDA. Dat schrijft het Tweede Kamerlid in een verklaring op Facebook. „De zoektocht naar de waarheid en de daders is moeilijk en belangrijk en dient in de Kamer niet belast te worden met een debat over mijn handelen.”

Wel blijft Omtzigt aan als Tweede Kamerlid. CDA-leider Sybrand Buma verklaarde na intern beraad deze dinsdag nog steeds vertrouwen te hebben in hem. Omtzigt zelf zei „keihard” door te willen gaan met zijn werk als volksvertegenwoordiger.

Het besluit volgt op berichtgeving van NRC over een bijeenkomst voor nabestaanden van de MH17-ramp in mei waar Omtzigt ook was. CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma zei maandag dat Omtzigt „een fout” heeft gemaakt door op de bijeenkomst van nabestaanden een sms te sturen bestemd voor een Oekraïense man met daarin instructies over wat hij moest zeggen. De man zei onterecht getuige te zijn geweest van het neerstorten van MH17 en op dat moment andere vliegtuigen te hebben gezien.

Op Facebook gaat Omtzigt nu dieper op de zaak in. Het voorafgaande gesprek dat Omtzigt voerde met de ‘getuige’ verliep volgens hem „onduidelijk”. In het gesprek zei de man volgens Omtzigt dat „zijn verhaal niet gehoord werd”.

Uit een geluidsopname van het gesprek in handen van NRC blijkt echter dat de Oekraïener tegen Omtzigt zei wel te zijn gehoord door het Joint Investigation Team (JIT) van het Openbaar Ministerie. Ook zegt de zogenaamde getuige dat de onderzoekers al over een verklaring van hem beschikten. Die hadden ze van de Duitse politie ontvangen. „Die hadden ze”, stelt Omtzigt daarover vast in het gesprek. Het is daarom opmerkelijk dat het Kamerlid vol blijft houden dat de man vooraf heeft verklaard niet gehoord te zijn.

De Oekraïener wilde een halfuur spreken maar de maximum spreektijd was een minuut. Omdat de man zich afvroeg „wat hij dan uit zijn lange verhaal zou vertellen”, zegt Omtzigt hem een sms te hebben gestuurd „met wat de hoofdpunten volgens mij waren”. „Dat had ik niet moeten doen, en het spijt me dat ik er actief aan meegewerkt heb deze man op de bijeenkomst een podium te bieden.”

Het gebeurt niet vaak dat er vragen zijn over het Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA). Meestal gaat het om vragen ván Pieter Omtzigt. Vragen over van alles: pensioenen, de euro, belastingen, sociale zekerheid, Turkije, Rusland. Omtzigt is een alleseter. Bovendien iemand die geen genoegen neemt met het in Den Haag veel gehanteerde ‘kir-antwoord’: ‘kluitje in het riet’.

Zijn verbetenheid is Omtzigts handelsmerk. Het maakte hem tot een publiekslieveling. In 2012 werd hij door zijn eigen CDA op een onverkiesbare plaats op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer gezet, maar belandde hij met voorkeurstemmen toch in het parlement. De revanche volgde bij de verkiezingen van maart. Daar kwam de ‘pitbull’ van het CDA op een eervolle vierde plek terecht en behaalde hij bijna 98.000 voorkeurstemmen.

Maar sinds dit weekeinde staat Omtzigt na een publicatie in NRC dus zelf ter discussie. En terecht. Door een Oekraïense zogenaamde getuige foute, door hem gedicteerde informatie te laten verspreiden op een bijeenkomst met nabestaanden van de aanslag op de MH17 heeft hij zichzelf in ernstig diskrediet gebracht. Met zijn handelwijze gedroeg het Tweede Kamerlid zich niet als controleur maar als intrigant. Omtzigts eigen verdediging dat hij in zijn „gedrevenheid op dit dossier om vragen beantwoord te krijgen” tijdens de bijeenkomst „onzorgvuldig” heeft gehandeld, voldoet in elk geval niet.

Het neerschieten van de MH17 boven Oekraïne in de zomer van 2014 – waarbij alle 298 inzittenden waaronder 193 Nederlanders om het leven kwamen – heeft zwaar ingegrepen in het leven van de nabestaanden. Daarnaast zijn er nog de grote geopolitieke gevolgen als gevolg van betrokkenheid van Rusland bij het conflict in Oekraïne en de aanwijzingen dat het een Russische Boekraket was die de Boeing van Malaysia Airlines trof.

Dit alles vergt van volksvertegenwoordigers die zich met deze kwestie bezighouden een zowel scherpe als prudente benadering. Scherp waar het gaat om het bevragen van de regering. Prudent als het kwesties betreft die de nabestaanden rechtstreeks raken. Op dit laatste punt heeft Omtzigt gefaald. Hij heeft zich niet alleen laten meeslepen door degenen die complottheorieën rond de werkelijke aanslagplegers koesteren, hij heeft er ook voeding aan gegeven.

Hoe nu verder? CDA-fractieleider Sybrand Buma was maandagmiddag duidelijk toen hij zei dat zijn fractiegenoot Omtzigt een fout heeft gemaakt. Maar vervolgens is aan de orde wat de consequenties van deze fout moeten zijn. Omtzigt kwam zelf maandagmiddag met een verklaring waarin hij zei te hebben besloten de komende tijd in de Tweede Kamer niet het woord te zullen voeren over de MH17. Daarmee wil hij naar eigen zeggen de zoektocht naar de waarheid en de daders niet „belasten” met een debat over zijn handelen. Het is wel het minste dat hij kan doen. Voor het behartigen van de MH17-portefeuille is Omtzigt totaal ongeloofwaardig geworden.

Omtzigts positie kan niet los worden gezien van de minimale meerderheid waarover de pas net begonnen coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie beschikt. Rutte 3 kan zich geen uit-de-boot-vallers veroorloven. Zo bezien is het Kamerlidmaatschap van Omtzigt haast onaantastbaar.

Maar dit neemt niet weg dat een volksvertegenwoordiger die in een uiterst gevoelige kwestie als de MH17 aantoonbaar desinformatie verspreidt nauwelijks is te handhaven.