ANALYSE De vraag is nu: heeft het vliegveld nog wel zin?
Het uitstel van de opening van Lelystad Airport maakt duidelijk: de discussie over Lelystad is eigenlijk een discussie over Schiphol.
Harde taal van KLM. In een reactie op het uitstel van de uitbreiding van Lelystad Airport schrijft de luchtvaartmaatschappij „zeer ontstemd” te zijn over het niet nakomen van afspraken door de overheid. „Groei op Schiphol tot 2020 zou mogelijk zijn als verkeer op Schiphol uitgeplaatst kon worden naar Lelystad Airport. Nu capaciteit op Lelystad Airport niet beschikbaar is, moet groei op Schiphol [zelf, red.] mogelijk gemaakt worden.”
Andere voorstanders van het vliegveld zijn minder dwingend. De gemeente Lelystad en de directeur van Lelystad Airport zijn „teleurgesteld” over het besluit van minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur, VVD) om de opening van Lelystad Airport een jaar uit te stellen. Schiphol-topman Jos Nijhuis, die zich eerder tegen overdadig polderen keerde: „Dat betekent dat we weer met elkaar om de tafel moeten om een oplossing te vinden.”
Het besluit over uitstel van Lelystad Airport maakt duidelijk: de discussie over Lelystad is eigenlijk een discussie over Schiphol. Maar eerst het besluit.
Geen nieuwe datum
Met een persconferentie en een uitvoerige Kamerbrief maakte Van Nieuwenhuizen woensdag bekend dat de geplande opening per 1 april 2019 niet langer realistisch is. Ze kiest voor zorgvuldigheid boven snelheid en er moet nog een aantal lastige procedures worden doorlopen. De Commissie m.e.r. moet positief adviseren over een geactualiseerde milieueffectrapportage, en de Europese Commissie moet instemmen met een maatregel om maatschappijen eventueel naar Lelystad te dwingen.
De meest tijdrovende procedure is de wijziging van het Luchthavenbesluit Lelystad. Na eerdere onduidelijkheid wil Van Nieuwenhuizen het maximum van 45.000 vliegbewegingen (starts en landingen) opnemen in dat besluit. Tot 2023 gaat het om maximaal 10.000 vliegbewegingen per jaar. Een nieuwe openingsdatum in 2020 wil de minister niet noemen. „Voor mij is die datum niet heilig. Als het klaar is, is het klaar.”
Niet voor het eerst erkent de minister dat er fouten zijn gemaakt in de communicatie met bewoners. Lelystad Airport groeide uit tot een beladen politiek dossier door breed bewonersverzet tegen lage vliegroutes in Oost- en Noord-Nederland. Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) heeft een aantal knelpunten opgelost met andere of hogere routes. De Weerribben en noordelijke Veluwe worden ontzien, net als Ede, Lemmer en de Zwolse wijk Stadshagen.
Van Nieuwenhuizen legt de wijzigingen positief uit: „Dit toont het belang van participatie, we hebben nu een beter besluit door iedereen erbij te betrekken.” Ook garandeert de minister dat er na de herindeling van het luchtruim, vanaf 2023, een einde komt aan de lage vliegroutes. De topman van de LVNL zei eerder in NRC dit niet te kunnen garanderen.
Ruimte op Schiphol blijft uit
Voor de luchtvaartsector betekent het uitstel dat er snel duidelijkheid moet komen over Schiphol. Lelystad moet Schiphol ruimte bieden door Europese vakantievluchten over te nemen, spraken partijen tien jaar geleden af. Door de latere opening blijft die ruimte op Schiphol uit.
Door de beperkte capaciteit was er al twijfel of Lelystad als effectieve overloop voor Schiphol zou kunnen fungeren. Door de opnieuw vertraagde opening rijst de vraag of Lelystad Airport nog wel zin heeft. De opening komt namelijk dicht bij het moment dat Schiphol weer mag groeien. Vanaf 2021 geldt de 50/50regeling: milieuwinst door schonere en stillere vliegtuigen gaat voor de helft naar de sector, voor de helft naar de bewoners. Hoeveel groei hierdoor mogelijk is, is nog onbekend. Maar wat zeker is: met elk jaar uitstel wordt Lelystad Airport minder urgent.
De discussie gaat nu vooral over de komende 2,5 jaar, de periode dat Schiphol gebonden is aan de vrijwel bereikte limiet van 500.000 vliegbewegingen per jaar. Schiphol en KLM morrelen nu aan die afspraak. Van Nieuwenhuizen was woensdag echter duidelijk: „De limiet blijft staan.”
De coalitiepartijen zijn tevreden over het uitstel, alleen de VVD wil haast maken. Het besluit haalt de angel uit een lastig thema voor de gemeenteraadsverkezingen. Tegenstanders van het vliegveld, zoals GroenLinks, SP en Partij voor de Dieren, hopen dat uitstel leidt tot afstel.
Alexander ter Kuile, lid van actiegroep HoogOverijssel en voorzitter van de bewonersdelegatie die de minister adviseerde, ziet in het uitstel de bevestiging van een verkeerde keuze. „Het was een politiek besluit met een zwakke onderbouwing op alle fronten. Beleidsmatig, technisch en economisch klopt het niet.” Het beter benutten van ruimte op Schiphol is volgens Ter Kuile de enige oplossing. Hij begrijpt de beslissing van de minister. „De realiteit van deze foute beleidskeuze komt dichterbij.”