‘Rolmodellen, hoezo? Ik ben ik en jij bent jij’

Rolmodellen zijn niet meer wat ze geweest zijn, ontdekten Nicole Beutler en Magne van den Berg tijdens het werken aan „Nu zijn het familieleden en vrienden.”

De danseressen van Role Model van Nicole Beutler Projects en DOX. o, it’s the Beutler on the floor!” Choreografe Nicole Beutler, even invallend voor een verhinderde danseres, springt op en improviseert, terwijl vijf danseressen waarderend toekijken. In een van de studio’s van Theaterhuis de Berekuil in Utrecht, thuisbasis van Theatergroep DOX, beginnen haar armen en tors te golven. Haar heupen swingen en haar billen stoten brutaal de ruimte in, aangevuurd door de danseressen: „Nicole, Nicole, Nicole! Yo, yo!”

Ook van de kant klinken aanmoedigingen. Schrijfster Magne van den Berg, co-regisseur van Role Model, kijkt ingespannen naar de repetitie en scenografe Sascha van Riel schrijft af en toe iets op of kriebelt een tekeningetje in haar schrift.

Een jongerenvoorstelling over rolmodellen, met alleen vrouwen – daar kon je natuurlijk op wachten in het tijden van Time’s Up! en #MeToo. Beroemde vrouwen laten hun stem horen tegen ongelijke beloning van vrouwen, seksuele intimidatie, al dan niet bestaande glazen plafonds en andere misstanden. Gefundenes Fressen voor de in München geboren Beutler, die de kracht van het vrouwelijke ook in haar recente Triple Moon als thema nam. En waar zijn de meiden stoerder, cooler en krachtiger dan in de door mannen gedomineerde urban scene?

Na een paar auditierondes zijn zes danseressen geselecteerd. Wat ze niet hadden, waren rolmodellen. Niets tegen het sterrendom, en mooi dat sommige vrouwen hun platform gebruiken om een goede boodschap te brengen, maar hun eigen inspiratie vinden ze dichter bij huis, in hun eigen leven. Het klinkt door in hun raps en spoken wordimprovisaties.

„Jij, hé, jij... je bent niet mooi”, rapt danseres Djinti Sullivan – overigens beeldschoon en regelmatig werkend als model. „Zwart is wat je ziet, maar misschien ook wel niet, ik noem het zelf bruin, zwart of wit maakt niet uit, ik ben ik en jij bent jij.” Instemmend gemompel van haar collega-danseressen. Om en om komen de meiden naar voren voor een solo, waarin ieder haar eigen specialiteit toont: vogue, whacking, krumping, b-boying, beatboxing, poppin’ & lockin’. En ze vertellen. Vaak over hun eigen strijd. Over twijfel, onzekerheid, foute keuzes. „Ik schoof mezelf vaak opzij”, zingzegt Tamara Roblebo Oud, terwijl Lucinda Wessels haar beatboxend begeleidt. „Maar dat is verleden tijd. Ik groei, ik ben dankbaar dat ik het belang van zelfliefde zag.”

Van den Berg was meteen onder de indruk van het muzikale taalgevoel van de zes jonge vrouwen. „Het overstijgt vaak het niveau van simpele rap”, aldus Van den Berg. Voor haar is het ook aanpassen, als toneelschrijfster. Voor Beutler schreef zij eerder 1: Songs en twee andere producties met jongeren, Piece en Liefdesverklaring. „ Role Model is in zekere zin documentair, het gaat over hen, over je authentieke stem vinden. Daarom wilde ik niet voor hen schrijven. Mijn rol is meer dui- dend, analyserend, coachend.”

Rolmodellen, aldus Van den Berg, zijn áf. Ze acteren op de toppen van hun kunnen en dat creëert afstand. „Maar hoe zijn ze daar gekomen? Ze hebben hun eigen weg gekozen, zijn tegen weerstanden aangelopen, hebben gevochten. Daar is moed voor nodig, en tegelijk is het heel kwetsbaar. Moed en kwetsbaarheid, dat zijn sleutelwoorden in deze voorstelling.”

Dat is vrouwelijke kracht, aldus de makers. Het zijn de karateklappen en agressieve high kicks die langzaam vervloeien in zachte, ronde bewegingen die van onder tot

Berg, Magne van den co-regisseur boven door het lichaam slingeren. Mannelijke kracht die overgaat in vrouwelijke kracht, zelfverzekerde sensualiteit. Een vuist die opengaat en een elegante hand toont.

Een ieder is een rolmodel in het diepst van zijn gedachten, dat is de boodschap van Role Model. Het draait het om persoonlijke groei, niet om verering. Groei en het lef om je uit te spreken was ook wat de danseressen interesseerde aan de rolmodellen die Beutler en Van de Berg zelf ooit hadden. „Verder vonden ze hen vooral raar. Wel oké, maar raar. We voelden ons héél oud”, grinnikt Beutler. Hun heldinnen Blondie, Patti Smith, Madonna, Janis Joplin, Grace Jones, vrouwen die zich uitspraken, ruimte opeisten in een mannenwereld, uitkwamen voor hun seksualiteit en anders zijn, stammen dan ook van ruim voor de oudste van de zes performers, de blonde Anne-Fay Kops, werd geboren. Zij is de enige die wat vrouwelijke voorbeelden noemt, „maar het kan ook anyone zijn. Gewoon, om de manier waarop iemand zich gedraagt.”

„Ik vind het goed hoor, dat Beyoncé opkomt voor bruine vrouwen”, vult Deschny Rogers aan. „Maar mijn rolmodellen zijn eerder familieleden en vrienden, of random mensen op straat. Die dingen doen die mij aanspreken: hé, zo wil ik ook zijn.”

Zelfs anti-helden kunnen rolmodellen zijn, zoals de onlangs van haar roze wolk gevallen reality-ster Barbie (Samantha de Jong). „Die heeft toch maar mooi een soort carrière opgebouwd door alleen maar te zijn wie ze is”, vindt Kops. Inderdaad, vindt haar collega Wessels, want het concept rolmodel veronderstelt een positief perspectief. „Maar iemand kan ook op een andere manier inspireren, niet per se met iets uitzonderlijks.”

„Anti-rolmodellen”, mijmert Beutler. „Daar hadden wij nog niet aan gedacht.” Role Model door DOX/NBprojects. Première 22/2, Utrecht. Tournee t/m 24/4. Inl: www.wijzijndox.nl, www.nbprojects.nl