EU helpt bedrijven bij omzeilen Iran-sancties VS

President Trump straft per november bedrijven die zaken doen met Iran. EU-coördinator Mogherini werkt aan een uitweg. Vermijden van transacties in dollars maakt ‘immuun’ voor justitie in de VS

De Europese Unie wil een financieel vehikel optuigen om bedrijven de kans te geven zaken te blijven doen met Iran, ondanks de Amerikaanse sancties tegen dat land. Dit heeft EU-buitenlandcoördinator Federica Mogherini maandagavond aangekondigd in New York, waar deze week de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties plaatsvindt.

Mogherini sprak na overleg met de landen die de afspraken over beperking van het Iraanse atoomprogramma in stand willen houden. Dit zijn de EU-leden Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, plus China en Rusland. In mei trokken de VS zich terug uit dit nucleaire akkoord. De Amerikaanse president Donald Trump kondigde toen aan de economische sancties tegen Iran opnieuw in te voeren. Die sancties kunnen elk bedrijf treffen dat zaken doet met Iran, ook niet-Amerikaanse. Als een transactie met Iran in Amerikaanse dollars plaatsvindt, is dat al voldoende voor de Amerikaanse justitie om miljardenboetes op te leggen.

De constructie die de EU wil optuigen, moet bedrijven in staat stellen de Amerikaanse sancties, die vanaf november ingaan, te omzeilen. Franse bronnen laten weten aan het Franse persbureau AFP dat het vehikel als volgt zou werken. Iran zou de opbrengsten van de verkoop van olie – verreweg het belangrijkste exportproduct van het land – direct gebrui- ken voor de betaling van import uit Europa. Als Iran bijvoorbeeld olie verkoopt aan Spanje en een Duits bedrijf verkoopt machineonderdelen aan Iran, krijgt het Duitse bedrijf direct betaald in euro’s, uit de Iraanse olieinkomsten. Het vermijden van transacties in dollars zou Europese bedrijven „immuun” moeten maken voor de Amerikaanse justitie. De route moet ook worden opengesteld voor niet-Europese bedrijven, zei Mogherini.

Het is de vraag of de door de EU bedachte constructie bedrijven soelaas biedt. Na de ondertekening van het nucleaire akkoord in 2015 was het Europese bedrijfsleven hoopvol. Airbus, Siemens, Volkswagen, PSA PeugeotCitroën en Renault – allemaal tekenden ze de afgelopen tweeënhalf jaar miljoenen- of miljardencontracten in Iran. Luchtvaartmaatschappijen, waaronder Air France-KLM, begonnen lijnvluchten naar Teheran.

Maar vanwege de dreiging van Amerikaanse sancties hebben veel van die bedrijven zich teruggetrokken, of ze hebben hun activiteiten teruggeschroefd. PSA heeft het land al grotendeels verlaten, evenals Siemens. Afgelopen week kondigde ook Volkswagen aan te buigen voor de Amerikaanse druk. Afgelopen zondag arriveerde op de luchthaven Schiphol voorlopig de laatste KLM-vlucht uit Teheran. Het Nederlandse bedrijfsleven heeft de voorbije jaren geprofiteerd van de nucleaire deal. De Nederlandse goederenexport naar Iran nam van 376 miljoen euro in 2014 toe tot ruim een miljard euro in 2017.