Zwaaien met die staart – wég is de mug
Als een mug tóch op een beestenbil landt, gebruikt het dier de staart als een zweep
Zoogdieren zwaaien krachtig met hun staarten n om insecten
Wij mensen hebben onze vliegenmeppers, citronellakaarsen en antimuggenlotion. Daarmee houden we ongewenste insecten zo goed mogelijk uit de buurt. Maar wat als je een giraffe bent? Of een hond, een paard? Dan zit er niets anders op dan kopschudden, stampvoeten en vooral staartzwaaien. Echt effectief ziet het er niet uit, dat voortdurende gezwiep. Toch is dat schijn, schrijven Amerikaanse ingenieurs en biologen van het Georgia Institute of Technology in het Journal of Experimental Biology. Zij filmden het staartzwaaien van vijf diersoorten, bestudeerden het in detail, en bouwden vervolgens een zoogdierstaartsimulator, die een milde bries van 1 meter per seconde genereert (gelijk aan de snelheid van een vliegende mug). Zulk realistisch zwiepgedrag zorgt er al voor dat 50 procent van de muggen niet kan landen op het achterlijf van het dier in kwestie.
Vliegen op paardenbillen
Staarten vervullen voor zoogdieren diverse functies: zo kunnen de dieren zich ermee verdedigen, zichzelf in evenwicht houden en ermee communiceren. Dat staarten ook kunnen helpen om muggen en vliegen op afstand te houden, blijkt onder meer uit al ouder onderzoek naar de frequentie van staartzwaaien – die neemt toe als er meer insecten in de buurt zijn. Zwaaien kan in zo’n geval soms zelfs levensreddend zijn: de aanwezigheid van bijvoorbeeld dazen en muggen is niet alleen hinderlijk (op paardenbillen zijn tot 1.000 vliegen per uur geteld), maar kan ook zorgen voor bloedverlies (tot 0,3 liter per dag bij koeien) en infecties.
De Amerikanen filmden de staarten van diverse olifanten, giraffen, zebra’s, paarden en honden (in een dierentuin, in een stal en in het park) en bepaalden op basis daarvan de snelheden en amplitudes van de afzonderlijke zwiepen. Grotere dieren zwiepen minder krachtig dan kleinere. De staart van een olifant zwenkt 12 graden uit naar links en rechts, die van een hond 120 graden. Bij een zebra zwenkt de staart 22 graden uit, met een staartpuntsnelheid van 1,1 meter per seconde.
Vervolgens maakten de onderzoekers een
ASTRONOMIE
natuurkundig model om m de dynamiek van het zwiepen beter te begrijpen: egrijpen: ze gaven de staart weer als een ‘dubbele bbele slinger’ – denk aan de slinger van een hangklok, angklok, waar aan de onderkant nóg zo’n slinger inger gemonteerd is die afzonderlijk van de e bovenste heen en weer kan bewegen.
Opvallend is dat de zoogdiersoorten oogdiersoorten (ongeacht de soort) hun staart art circa drie keer sneller heen en weer zwaaien waaien dan zo’n slingersysteem uit zichzelf zelf zou doen. De Amerikanen rekenen n in het artikel voor dat dat de dieren en 27 keer zo veel kracht kost. Waarom arom zou een dier zoveel extra energie nergie investeren? Om die vraag g te beantwoorden, bouwden de onderzoekers een versimpelde mpelde versie van een staart: een en slingerende rechthoek (geen en dubbele slinger dus) zonder r haren. Vervolgens voerden ze 51 tests van 2 minuten uit, waarbij rbij ze per keer 10 muggen toevoegden. egden. Zo ontdekten ze dat een zwaaisnelheid d rond 1 meter per seconde ongeveer de helft ft van de muggen op afstand houdt.
De vervolgvraag is wat at er gebeurt met de muggen die wél de staartbries rtbries weerstaan, en succesvol op het dierenachterwerk nachterwerk landen. In zo’n geval gebruikt het dier de staart als een zweep, aldus de onderzoekers, nderzoekers, om de vlieg of mug te vermorzelen. elen. Volgens hun berekeningen duurt zo’n zweepslag (vanaf de ‘voorbereidende zwaai’ tot het einde) bij een giraffe 0,63 en bij een olifant ifant 1,3 seconden.
Hoe effectief het gezwiep wiep en gezweep in het geval van grotere insecten nsecten is, is niet onderzocht. Omdat die vaak sneller vliegen, zijn ze waarschijnlijk moeilijker oeilijker te verjagen. Maar, zo concluderen de onderzoekers, op basis van de bevindingen gen kan wellicht een eenvoudige muggenverjager erjager worden ontworpen, die bijvoorbeeld kan worden ingezet in gebieden met malaria. laria. te verjagen. Dat kost veel energie, maar het kan levens redden. Een giraf, een zebra, een olifant en een paard hebben geen vliegenmepper, maar wel een staart.