Wat is het mechanisme?

Menselijk

René van Woudenberg wil in zijn essay graag wetenschappelijk godsbewijs ( God bestaat, er is bewijs, 13/10). Het hoeft niet hard te zijn, beetje plausibel mag ook. Maar wat moeten we ons daar bij voorstellen? Het lijkt mij waarschijnlijk dat God – in welke vorm of gedaante dan ook – in essentie een antropocentrische confabulatie is om een alomvattend idee van orde en oorzaak (en moraal!) te bieden. Een menselijk verzinsel, dat viraal gegaan is. Is daar wat mis mee? Het is de mens eigen om overal – te pas en te onpas – een oorzaak of plan achter te zoeken. Dat heet rationeel denken, althans een pogen daartoe. Uit die neiging is zowel geloof als wetenschap geboren. Maar in tegenstelling tot geloof staat wetenschap als het goed is kritisch tegenover de mogelijke misleiding die in die menselijke verklaarzucht (en achterliggende motieven) besloten ligt. Naar alle waarschijnlijkheid is zoeken naar wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van God bij voorbaat een heilloze onderneming. Dat geeft niks, want we kunnen Hem (of Haar of Het) altijd naar wens verzinnen – en daarmee realiseren. En dat is misschien wel beter, want wat moet Van Woudenberg als het bestaan van God wetenschappelijk uitgesloten zou kunnen blijken te worden? vend principe. Ieder antwoord op dit type vragen is dan ook een constructie, voorkomend uit kinderlijk wensdenken dat alles betekenis moet hebben, dat niets toevallig gebeurt of zonder diepere zin. Michael van der Lubbe Nijmegen Van Woudenberg noemt de grote orde in de werkelijkheid, die verklaard zou kunnen worden door het postuleren van een God. Helaas ziet hij een wezenlijk element over het hoofd. Als we niet willen verzanden in het produceren van iets waar je alleen maar je schouders over ophaalt, moet er een mechanisme worden voorgesteld dat ons in staat stelt god enerzijds en orde anderzijds direct en testbaar aan elkaar te relateren. Een voorbeeld op minder hoogdravend niveau: dat planetenbanen goed worden beschreven met de newtoniaanse fysica komt door de precieze relatie tussen kracht en beweging, uitgewerkt in de klassieke mechanica, een expliciete uitdrukking voor de gravitatiekracht en overeenstemming tussen mechanisme en waarneming. Dit mechanisme biedt de mogelijkheid tot falsificatie, dat is essentieel. Bij god is zoiets niet mogelijk. Immers, hoe zou zo’n mechanisme met testbare consequenties tot het vormen van orde eruitzien? Manuel Nepveu Zoetermeer Nico Krijn Den Haag

kabouters niet door wetenschap aannemelijk gemaakt kunnen worden? Tsja. Als we geloven dat kabouters bestaan, en we vervolgens doelbewust op zoek gaan naar het bewijs daarvoor, vinden we waarschijnlijk ook aanwijzingen die ons in onze overtuiging sterken. Een holle boom bijvoorbeeld. Daar zouden best eens kabouters in kunnen wonen. Zo voert Van Woudenberg aan dat het wetenschappelijk is vastgesteld dat de wereld „een hechte orde vertoont”. Die orde is mogelijk een aanwijzing voor het bestaan van God, waarom niet? Maar zou de veronderstelde God-gegeven orde misschien ook een weerspiegeling kunnen zijn van de menselijke natuur? Het feit dat wij onze door evolutie ingebakken ordeningsprincipes projecteren op de wereld zoals wij die waarnemen? Zou de boom ook door termieten, spechten of ouderdom uitgehold kunnen zijn? De vraag die Van Woudenberg in wezen stelt is of we onverklaarde verschijnselen mogen verklaren door een God te postuleren. Zijn antwoord daarop is bevestigend. Ik ben het daar fundamenteel mee oneens. Als we een God mogen postuleren, mogen we ook kabouters postuleren.