SLIMME KLEDING Wetenschappers

Maakten al elektronische stoffen, geleidende garen en zelfs inkt. Waar blijft die revolutie van de slimme kleding?

e werkplaats van wetenschapper Kaspar Jansen op de TU Delft oogt als een mix van een kantoor, naaiatelier en technieklokaal. Kasten puilen uit met stoffen en garen, op de grond staat een rij paspoppen met sportkleding en wetsuits. Op zijn bureau ligt een door hem ontwikkelde hightech paraplu die blauw oplicht als er water op druppelt.

Jansen, hoogleraar ‘Opkomende Materialen’, weet veel van slimme stoffen. Materialen die bijvoorbeeld kunnen reageren op een hartritme, temperatuur of vocht. Stoffen die van vorm kunnen veranderen, licht of trillingen afgeven, of de vorm van een lichaam onthouden.

Vanaf zaterdag is er bij de Dutch Design Week in Eindhoven een tentoonstelling die specifiek over de combinatie technologie en kleding gaat. De veertig door Nederlanders ontworpen kledingstukken die er worden gepresenteerd gaan van experimenteel en artistiek tot klaar-voorthuisgebruik. Zelfritsende ritsen, koelende bodywarmers of opwarmende jassen en een trui met zonnecellen om de mobiel op te laden.

Het roept een vraag op: waarom hangt deze slimme kleding nog niet in onze kledingkast? „Elektronica is allang niet meer voorbehouden aan harde chips”, zegt Jansen. „Het kan ook flexibel en rekbaar.” De hoogleraar pakt een potje donkerblauwe inkt. „Het merk S.T. Dupont heeft recent een paar elektronisch geleidende inkten gemaakt die je op rekbare stof kan afdrukken.” Die stof zelf kan ook geleiden, zegt Jansen. Hij reikt een bol grijszilver garen aan. Het voelt als normale stof. „Er zijn hele dunne stukjes staaldraad ge- Kaspar Jansen, hoogleraar TU Delft weven met gewone garen. Daarom voel je er niets van.”

Sensorbroek tegen blessures

De belofte van de combinatie technologie en kleding hangt al lange tijd in de lucht. In 2007 toonde modeontwerper Hussein Chalayan bijvoorbeeld jurken die zichzelf konden afpellen of omhoog rollen, en één exemplaar met allemaal rode laserstralen. „Elke twee, drie jaar beleeft het fenomeen weer een opleving op de catwalk”, zegt Marina Toeters. Ze helpt modeontwerpers en bedrijven zoals Philips met het verwerken van technologie in kleding. En ze geeft les in draagbare technologie aan onder andere de Technische Universiteit in Eindhoven.

Maar die spectaculaire kleding van de catwalk komt meestal niet op de markt. „Het is niet draagbaar: mensen willen namelijk geen kerstboom zijn. Het enige dat we in de schappen vinden, is goedkope technologie zoals een kersttrui waarvan de lichtjes knipperen.”

Er zijn uitzonderingen, vooral in de sport en de medische wereld. Dun geprinte elektronica is namelijk steeds beter in staat om hartritme, zweet, beweging en temperatuur te meten. Zo kunnen sportieve prestaties in kaart worden gebracht, of medische metingen worden gedaan.

Bij sport zijn draagbare apparaten, wearables zoals de fitbit, dat 25 miljoen actieve gebruikers heeft, langzaam aan het evolueren naar kleding. Zo verkoopt het Canadees bedrijf Omsignal slimme sportkleding met geprinte elektronische sensoren die hartslag, ademhaling en beweging meten. De stof is rekbaar en te wassen.

Jansen wil nog een stap verder gaan.