Indringend verhaal over een gespleten regio
Two Catalonias één ding duidelijk maakt, dan is het wel de diepe verdeeldheid in Catalonië zelf. De interessante en leerzame documentaire van Netflix vertelt op een indringende manier het verhaal over de gespleten regio. Aan de hand van tientallen hoofdpersonen in de strijd voor en tegen onafhankelijkheid van Spanje doen de makers Álvaro Longoria en Gerardo Olivares dit zonder zelf stelling te nemen. De wijze waarop het conflict wordt belicht is een verademing. In de Spaanse en Catalaanse media woedt een propagandaoorlog waardoor er aan beide kanten een eenzijdig beeld ontstaat en de crisis alleen maar verder wordt vergroot.
De documentaire van bijna twee uur is met name gericht op een internationaal publiek dat geïnteresseerd is in wat er nu eigenlijk écht gaande is in Catalonië. De makers gunnen de kijkers een verrassende blik achter de schermen waardoor verschillende verhaallijnen spannend blijven. In 42 talen is te zien hoe de roep om een onafhankelijk Catalonië de afgelopen tien jaar uitgroeide van slechts vijftien procent tot bijna de helft van de 7,5 miljoen Catalanen. Het conflict kwam op 1 oktober 2017 tot een hoogtepunt toen Spaanse ordetroepen met geweld een illegaal referendum tegen probeerden te houden. Beelden van gewonde Catalanen in stembureaus gingen de hele wereld over. Vriend en vijand zijn het er over eens dat dit nooit had mogen gebeuren.
De clash tussen de separatisten en ‘Madrid’ was opeens wereldnieuws. Op geraffineerde wijze wist de propagandamachine van de independentistas de repressie van de politie te gebruiken bij het verhaal over de al eeuwen durende Spaanse onderdrukking. Verleden en heden werden aan elkaar gekoppeld. ‘Franco is terug’, stelden de separatisten. Toch slaagde de regioregering van Carles Puigdemont er niet in de internationale publieke opinie voor zich te winnen. De wereld keek met verbazing toe hoe het toeristische Barcelona plotseling veranderde in een strijdtoneel. Het Catalaanse conflict sloeg echter niet over naar rest van Europa.
In Catalonië zelf barstte in de herfst van 2017 echter wel de bom. Het felle separatisme zorgde voor een onvoorzien effect. Een week na het illegale referendum kwam in Catalonië de zwijgende meerderheid opeens naar buiten. Honderdduizenden unionisten liepen voor het eerst in de geschiedenis met Spaanse vlaggen door de straten van Barcelona. Nooit eerder had op de Paseo de Gracia zo hard Viva España! geklonken. De tegenstanders van afscheiding hadden nu ook een stem en een gezicht gekregen. In Two Catalonias is te zien hoe Inés Arrimadas stapje voor stapje uitgroeit tot ‘de anti-Puigdemont’ en hem zelfs bij de verkiezingen van 21 december overvleugelt.
Een oplossing brachten de verkiezingen niet. Vanuit ‘Madrid’ wordt een juridisch gevecht gevoerd om de afgezette Puigdemont en zijn voormalige regioregering veroordeeld te krijgen, terwijl de nieuwe nationale regering van de socialist Pedro Sánchez geen politiek plan voorhanden lijkt te hebben. De separatisten willen in Catalonië van geen wijken weten en zetten de strijd voort, maar de unionisten laten zich de mond niet meer snoeren. En zo heeft het conflict, dat voor de buitenwacht vooral een strijd tussen Spanje en Catalonië leek, ervoor gezorgd dat de regio zelf hopeloos verdeeld is in Two Catalonias. Koen Greven