De gebalde vuist is van alle tijden
Deze dinsdag vijftig jaar geleden demonstreerden drie olympiërs voor de burgerrechten van Afro-Amerikanen. kaapte de Winterspelen van GarmischPartenkirchen en de Zomerspelen van Berlijn om zijn nazistische idealen uit te dragen. In 1980 bleef een groot deel van de westerse wereld weg van de Spelen in Moskou als protest tegen de Russische inval in Afghanistan, waarna het Oostblok vier jaar later terugsloeg met een boycot van de Spelen in Los Angeles.
Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) en de wereldvoetbalbond FIFA mogen dan geen politieke protesten toestaan, activistische sporters vinden altijd wel een manier om zich te laten horen. Het meest pregnante voorbeeld is de American-footballspeler Colin Kaepernick, die uit protest tegen raciaal en sociaal onrecht niet knielde tijdens voor het volkslied. Hij trad daarmee in de voetsporen van Smith en Carlos. En net als de atleten in 1968 werd Kaepernick verketterd door een deel van wit Amerika, president Donald Trump voorop, die publie- kelijk op zijn ontslag aandrong.
En zo zal de sport altijd voor politieke statements gebruikt worden. Of zoals Smith in 1968 zijn daad verklaarde: „Dit was mijn kans, ik had een platform.”
Op het laatst gehouden WK voetbal in Rusland zorgden de Zwitserse spelers Granit Xhaka en Xherdan Shaqiri voor opschudding nadat zij tegen Servië hun doelpunt met het Albanese adelaarssaluut hadden gevierd als steunbetuiging aan Kosovo.
Vlag om schouders gedrapeerd
De Serviërs reageerden hevig verontwaardigd. Maar ook zij zijn niet vies van politieke protesten in sportarena’s. De zwemmer Milorad Cavic droeg bij zijn huldiging als Europees kampioen 50 meter vlinderslag, in 2008 in Eindhoven, een T-shirt met het opschrift ‘Kosovo is Servië’, terwijl hij ook nog de nationale vlag demonstratief om zijn schouders Het podium van de 200 meter in 1968: links de Australiër Peter Norman, in het midden de Amerikaanse olympisch kampioen Tommie Smith, rechts John Carlos. De drie zouden hun leven lang last houden van de demonstratie. had gedrapeerd en zijn vuist balde. Cavic werd op het EK bestraft met een startverbod voor de individuele nummers.
Dat ook fijnzinnig verzet kan worden gepleegd bewees een half jaar terug Manchester City-trainer Pep Guardiola, die tijdens een wedstrijd opzichtig een geel lintje droeg als steun voor de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. De geboren Catalaan werd ervoor beboet.
De moraal van het verhaal: politieke uitingen in stadions zijn van alle tijden. Rode lijn is de verkramptheid bij de sportorganisaties. Die weten vaak niet hoe te reageren. Waar Smith en Carlos uit het olympisch dorp werden gezet en een gekruisigd leven leidden, kwamen Xhaka en Shaqiri er vanaf met een reprimande in de categorie: foei, niet weer doen. Waar Guardiola fluitend zijn boete betaalde, is Kaepernicks carrière voorbij. De clubs hebben een cordon sanitaire gesloten. Hij krijgt nergens meer een contract aangeboden.