Skaten dankzij burgerinitiatief

In Tilburg namen burgers de invulling van een nieuw park over. Minister Ollongren wil in meer gemeenten dit ‘right to challenge’ invoeren.

Pim van den Dool Clara van de Wiel

Lois de Jong wijst op de plattegrond van het Spoorpark in Tilburg een plek linksbovenaan aan, waar een skate- en BMX-baan wordt aangelegd. „Er was helemaal geen skatevoorziening in het centrum van de stad”, zegt de initiatiefnemer van het urban sports- complex, „terwijl Tilburg de zesde stad van Nederland is.”

De skatebaan is het eerste wat wordt aangelegd in het Spoorpark. Het park op een voormalig rangeerterrein wordt aangeduid als ‘het grootste burgerinitiatief van Nederland’. De gemeenteraad keurde in april vorig jaar het plan van een groep burgers voor een nieuw stadspark goed, waarvoor iedereen in Tilburg ideeën mocht aandragen. Naast de skatebaan komt er onder meer een theehuis, een stadscamping, een beachvolleybalveld en een scoutingcomplex.

Dat burgers het Spoorpark kunnen aanleggen, is te danken aan het ‘right to challenge’. Een lokale regeling, waarmee gemeenten burgers oproepen hen ‘uit te dagen’ en een plan in te dienen om een taak anders, beter of goedkoper uit te voeren. Bijvoorbeeld het groenbeheer, het onderhoud van sportvelden, de afvalinzameling of activiteiten voor ouderen.

Zowel de term als het concept van het ‘recht om uit te dagen’ komen uit het Verenigd Koninkrijk, waar de regeling in 2011 landelijk werd ingevoerd. In Nederland experimenteerden de afgelopen jaren steeds meer gemeenten ermee. Omdat burgers erom vragen, maar ook omdat het past bij een terugtredende overheid.

In zo’n 75 tot 100 gemeenten kunnen burgers hun lokale overheid op dit moment uitdagen. Als het aan minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) ligt, zal dat aantal deze kabinetsperiode verdubbelen. Het is voor Ollongren belangrijk dat dit lukt: vooralsnog verkleinde dit kabinet burgerinspraak door het afschaffen van het referendum. In een interview met NRC eerder dit jaar noemde Ollongren het referendum „een beperkt instrument”, terwijl het right to challenge „mensen echt invloed geeft”.

Landelijke regeling

Bij de Algemene Beschouwingen riepen de coalitiepartijen het kabinet onlangs op het right to challenge via een landelijke regeling in alle gemeenten in te voeren. Deze week bespreekt de Tweede Kamer het bij het debat over de begroting van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Volgens ChristenUnie-Kamerlid Stieneke van der Graaf is een landelijke verankering nodig om „burgers steun te geven en onbekendheid weg te nemen”.

Het Spoorpark in Tilburg moet volgend jaar juni open gaan. Op een zonnige vrijdagmiddag deze oktober wordt een groep van zo’n dertig Tilburgers, met name omwonenden, alvast rondgeleid door parkmanager Sophie Peters. Iedereen krijgt een oranje of geel hesje aan, vrachtwagens rijden af en aan met bouwmateriaal en grote keien voor in de speelweide.

De bewoners hebben veel vragen: of alle bezoekers straks niet hun parkeerplekken inpikken, of het park ’s avonds op slot gaat en wat voor evenementen er Op een zonnige vrijdagmiddag in oktober wordt een groep van zo’n dertig Tilburgers rondgeleid over het Spoorpark. straks gehouden mogen worden. Peters stelt de Tilburgers die vrezen voor geluidsoverlast gerust. „Een housefeest past niet bij het gezinsvriendelijke karakter van het park.”

Minder vrijblijvend

Sinds dit jaar is er in de gemeente Barneveld ook een right to challenge-regeling. Bertil Rebel is naast communicatieadviseur bij die gemeente óók officieel right to challenge-ambtenaar. In het half jaar dat hij die functie heef,t is er nog geen initiatief binnengekomen. Rebel: „Als gemeente bespreken we nu: moeten we wachten tot het spontaan ontstaat, of mensen zelf benaderen?”

Zoals Barneveld zijn er meer gemeenten die de laatste jaren enthousiast een regeling aannamen. Op de daadwerkelijke uitvoering loopt het echter nog wel eens mis. Volgens Thijs Harmsen, coördinator van het landelijke netwerk Right to Challenge, is er een groot verschil met andere burgerparticipatie. „Dat zit ’m vooral in de schaal. Bij het ‘right to challenge’ neemt een bewonersinitiatief een gemeentelijke activiteit over voor een langere periode en tegen een fatsoenlijke vergoeding. Het is minder vrijblijvend.”

Sleutel van succes bij het Spoorpark is ook de betrokkenheid van een aantal toegewijde vrijwilligers met bestuurservaring, zegt Sophie Peters. „Zij weten