Maagverkleining: minder hartziekte

Een groot Amerikaans onderzoek laat zien dat dikke diabetes-2-patiënten na een maagverkleining fors minder hartziekte krijgen. Dit jaar worden er in Nederland meer dan 10.000 magen verkleind

Wim Köhler

Een maagverkleining bij te dikke mensen met diabetes type 2 halveert de kans op een hartziekte in de vijf jaren erna. Dat blijkt uit onderzoek onder ruim 20.000 patiënten, waarvan er ruim 5.000 tussen 2005 en 2011 door een operatie een kleinere maag kregen.

Maagverkleiningen zijn deze eeuw pijlsnel populair geworden in de westerse wereld waarin steeds meer mensen te dik zijn en er niet in slagen door verandering van eet- en leefgewoonten af te vallen. Veel mensen raken door zo’n operatie tientallen kilo’s lichaamsgewicht kwijt.

Het was bekend, schrijven de Amerikaanse onderzoekers in hun dinsdag gepubliceerde artikel in JAMA , dat na een maagverkleining de risicofactoren voor hartziekten gedeeltelijk verdwijnen. Die risicofactoren zijn, behalve een te hoog lichaamsgewicht, een te hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte.

Ook de bloedwaarden die op diabetes wijzen zijn na een maagverkleining beter „dan na een gecombineerde medicijnbehandeling en intensieve leefstijlbegeleiding”, schrijven de onderzoekers.

„Dat roept de vraag op waarom maagverkleining ook niet wordt geaccepteerd als behandeling voor diabetes type 2, net zoals medicijnen”, schrijven drie chirurgen uit Minneapolis in een begeleidend commentaar in JAMA. De artikelen komen uit net nu in Nederland het ene na het andere manifest over leefstijlgeneeskunde in de publiciteit komt. Amerikanen geloven altijd al meer in het mes en in pillen.

Of een maagverkleining tot minder hartziekten leidt was nog niet goed vastgesteld. Ook deze studie is niet

BIOLOGIE

Maagverkleiningsoperatie. Om in Nederland voor een maagverkleining in aanmerking te komen moet iemand een BMI boven de 40 hebben. van de gewenste topkwaliteit, maar waarschijnlijk de best haalbare. Het is geen gerandomiseerd onderzoek, waarbij mensen door het lot werden verdeeld in twee vergelijkbare groepen, waarbij de ene groep maagverkleining kreeg en de andere niet.

Voor dit onderzoek zijn patiëntbestanden gebruikt van de grote Amerikaanse verzekeringsmaatschappij en zorgverlener Kaiser Permanente en van Health Partners in Minnesota. Bij ieder van de ruim 5.000 mensen die maagverkleining kregen zijn drie mensen gezocht die de operatie niet ondergingen. En die een overeenkomstige BMI (body mass index), ernst van diabetes 2 en chronische ziekten hadden. Zo ontstond een grote observationele studie met controlepersonen.

De onderzoekers schrijven in hun conclusie dat hun zeer gunstige resul- taten in een gerandomiseerd onderzoek moeten worden herhaald. Maar zo’n gerandomiseerd onderzoek is inmiddels waarschijnlijk onuitvoerbaar. Weinig mensen die maagverkleining willen zullen daar vijf jaar mee willen wachten. Dit was onderzoek bij mensen die veel te dik waren (een BMI van gemiddeld 44) en ook al diabetes type 2 hadden. De BMI wordt berekend door het gewicht in kilo’s te delen door het kwadraat van de lengte in meters. Een BMI van 44 betekent dat iemand van 1,70 meter lang 127 kilo weegt.

Nederland kent een stormachtige toename van het aantal maagverkleiningen. Tien jaar geleden verkleinden Nederlandse chirurgen de magen van 340 mensen. Dit jaar worden het er meer dan 10.000.

Om in Nederland voor een maagverkleining in aanmerking te komen moet iemand een BMI boven de 40 hebben. Een BMI van 35-plus kan ook, maar dan moeten er bijkomende ziekten als diabetes type 2 of hartproblemen zijn. Voordat het mes wordt gehanteerd moet iemand vaak hebben geprobeerd af te vallen met een dieet en leefstijlverandering. Leefstijlverandering is sowieso nodig. Gebruikelijk is dat patiënten in Nederland multidisciplinaire begeleiding krijgen, inclusief diëtist en psycholoog, tot wel vijf jaar na de operatie.

Dat is verstandig, want een maag- verkleining gaat niet altijd goed. Mensen die geloven dat pillen en het mes een ziekte kunnen oplossen die ook een leefstijlprobleem is, komen nog al eens bedrogen uit.

Dat is te zien in een onderzoek naar gewichtstoename, diabetes en tevredenheid in de jaren na maagverkleining dat de JAMA ook dinsdag publiceerde. De helft van de 1.406 mensen in dat onderzoek verloor, doorgaans binnen twee jaar, meer dan 37 procent van hun lichaamsgewicht. Daarna namen veel mensen weer in gewicht toe. Tweederde van de mensen kreeg tot gemiddeld 6,6 jaar later meer dan 20 procent van het verloren gewicht terug. Dat ging gepaard met meer diabetes en een toenemende ontevredenheid over de operatie. Maar, schrijven de onderzoekers, diëten en leefstijlveranderingen hebben doorgaans een veel slechter resultaat.