De vermomde burgemeester

Burgemeester Jos Heijmans met Dennis van der Geest urgemeesters zijn de nieuwe helden van dit land. Lang golden burgervaders en -moeders als regenten die je slechts zag als er lintjes opgespeld of linten doorgeknipt moesten worden. Dit weekend stroomde de Grote Markt in Haarlem vol voor burgemeester Jos Wienen, die zijn werk als crimefighter heeft moeten bekopen met zo veel bedreigingen uit de onderwereld dat hij ondergedoken zit.

SBS 6 had het nieuwe elan van het ambt al aangevoeld en begon vorige week met Burgemeester undercover, waarin een burgemeester in vermomming op zoek gaat naar wat er werkelijk speelt in de gemeente. Het bleek zo’n goed idee dat de satire voor het origineel uit ging. Nog voor er een minuut was uitgezonden kwam Lucky TV met een persiflage waarin Pauline Krikke als zombie Den Haag onveilig maakt en Femke Halsema wordt verkleed als Zwarte Piet. insdag was de tweede Burgemeester undercover, vanuit Weert. Daar wilde Jos Heijmans alles weten wat zijn burgers hem nooit durfden te vertellen over het asielzoekerscentrum in hun gemeente. Heijmans ging op pad als welzijnswerker met rossige rastacoupe; een typetje dat je eerder bij Koot en Bie verwacht dan in een winkelcentrum in Weert.

Net als een week eerder (in Gouda) duurde het even voor de burgemeester zichzelf afdoende had ontburgemeesterd. „Ik zou het iets relaxter opgooien”, adviseerde presentator Dennis van der Geest. Heijmans (D66) heeft het nadeel dat hij een bekende burgemeester is, die met zijn beleid rond het asielzoekerscentrum de aandacht trok. Eerst door een met uitzetting bedreigd Syrisch gezin te laten onderduiken, later door overlastgevende asielzoekers hard aan te pakken.

Dat laatste had nog niet genoeg effect gesorteerd, want winkeliers klaagden veel over diefstal door asielzoekers, die vooral toesloegen in het uurtje waarin de stadswacht al naar huis was, maar de winkel nog open. Twee van de drie waren zo bang dat ze zelfs niet herkenbaar op tv wilden. De ellendelingen vormden maar een kleine groep in de duizend bewoners van het AZC, benadrukte iedereen – maar dat maakte het probleem niet kleiner. Tussendoor hield Van der Geest straatinterviews met Weertenaren. Toen de oud-judoka op een terras wéér een keer hoorde dat ‘die mensen’ wel eerst de taal moesten leren, zei hij gemeen: „Dat vinden wij ook al jaren van Limburg.”

Inmiddels was Heijmans verkleed als extravagante wetenschappelijk onderzoeker en bewoog hij ook als Kees van Kooten. In die uitdossing ondervroeg hij de vluchtelingen zelf. Een uit Syrië gevluchte vrouw die nu in een rijtjeshuis woonde, vertelde wat er gebeurde toen zij een functionaris aansprak op een fout met haar dossier: „Als het u niet bevalt, dan gaat u maar terug naar uw eigen land.” Leuke mensen werken daar bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers.

Opmerkelijk was dat ook de bewoners van het AZC klaagden over diefstal. „Wij waren gewend om onze deuren hier gewoon open te laten staan, maar dat kan niet meer.” De burgervader nam het allemaal op en beloofde aan het eind van de uitzending maatregelen te nemen. De vragen van Heijmans maakten Burgemeester undercover tot een veelzijdige reportage over het wel en wee van Weert. it is de kracht van het Nederlandse burgemeesterschap: bestuurders die, niet gehinderd door strakke partijpolitieke belangen of verkiezingsbeloften (ze zijn immers benoemd) rustig uitzoeken wat het beste voor ál hun burgers is. Dat maakt een mens nog geen held natuurlijk, vaak wel een voorbeeld voor de landelijke politiek. Arjen Fortuin