Grevelingen

Flamingo’s spotten in de Nederlandse natuur

Groenlandse bacteriematten van 3,7 miljard jaar oud zijn waarschijnlijk toch niet de oudste fossielen ter wereld. Niet hun ouderdom wordt betwist, maar hun ontstaan: de structuren in het Groenlandse gesteente zijn mogelijk niet van biologische oorsprong, schrijven Amerikaanse en Deense onderzoekers deze week in Nature. Er zijn geen interne lagen te zien, terwijl je die bij dit type fossielen wel zou verwachten. Ook zijn er geen chemische tekenen van microbiële activiteit te ontdekken.

De nu betwiste fossielen werden twee jaar geleden ontdekt in het zuidwesten van Groenland, in de Isua Greenstone Belt, door Australische geologen. Zij zagen gesteentelagen met kegel- en koepelvormige bulten van enkele centimeters hoog. De sedimentlagen oogden als fossiele, in ondiepe zee gevormde bacteriematten, stromatolieten, oordeelden de onderzoekers. Ze zagen geen organische resten, maar vonden de vorm en textuur sterk lijken op die van andere stromatolieten. De Australiërs publiceerden dat in 2016 ook in Nature. De hoofdauteur van de nu ingezonden brief, Abigail Allwood van het Jet Propulsion Lab van de NASA in Californië, schreef twee jaar geleden nog in een commentaar op het Australische onderzoek dat er „belangrijke aanwijzingen” waren dat er microben aan het werk waren geweest. Ze hield toen al wel een slag om de arm, door te benadrukken dat er geen biologische resten waren gevonden. Inmiddels is ze er dus van overtuigd dat de fossieltheorie verworpen kan worden.

Het was Allwood zelf die de 3,48 miljard jaar oude stromatolieten uit Australië ontdekte die tot de vondst van de Groenlandse matten de reputatie van ‘oudste fossiel’ hadden. Als de sedimentlaag van de Isua Greenstone Belt een niet-biologische oorsprong kent, dan zijn de Australische matten weer de oudste ter wereld – tot weer een nóg ouder fossiel ontdekt wordt uiteraard.

Bert Boekschoten, emeritushoogleraar paleontologie aan de VU en niet betrokken, is niet verbaasd over Allwoods bevindingen: „Inderdaad is het niet makkelijk om mineraalvorming te onderscheiden van stromatolieten. Stromatolieten vertonen vaak een zogeheten fototropische reactie: ze zijn dan op het zonlicht af gegroeid. Terwijl mineraalvorming bijvoorbeeld ook in een kloof kan plaatsvinden.”