Stikken in koetjes en kalfjes
e mag alles zeggen, maar je moet niet kletsen. Ik wil naar de expositie Ik, Maria van Gelre. Dus kijk ik even op de site van het Nijmeegse museum Het Valkhof. Daar wordt de middeleeuwse hertogin aan de man gebracht als „de Máxima van de 15e eeuw”. Het anachronisme is mode in de museumpromotie. Zeventiende eeuwse zelfportretten heten ‘selfies’, en op menig schilderij worden ‘terroristen’ aangewezen, waar rebellen tegen een regime zijn afgebeeld. Staat actueel, maar ook wanhopig: dit is heus niet ouwelijk hoor, juist niet!
Maar Máxima? Het is een amusante vergelijking, maar verder? Zij is koningin in een vredig landje, Maria was hertogin in het oog van een machtsstrijd. En als dat geen punt is, waarom dan niet Beatrix? Of Juliana? Of, nog beter, oorlogskoningin Wilhelmina? Allemaal serieuze machthebsters (met standaard een onvervulde prinsgemaal aan hun zijde, maar dat is een ander verhaal). En net als Maria van Gelre geïnteresseerd in de kunsten. Maria van Gelre oefende reële macht uit. Máxima heeft die helemaal niet en ze maakt ook niet de indruk dat ze verdragen wil ondertekenen of wetten stellen. Ze wil ons aller benijdenswaardige oudere zus zijn en die rol vervult ze uitstekend.
Je mag alles zeggen, maar je moet niet kletsen. Ik lees in de Volkskrant een mooi interview met de Canadese schrijfster Rachel Cusk. Halverwege het stuk wil ik al haar boeken lezen, zo ben ik onder de indruk. En dan, op het eind, beweert ze plompverloren dat haar Britse collega Hilary Mantel haar „lof ” te danken heeft aan het feit dat ze „in de geschiedenis duikt”. Schrijfsters als zij „worden mannen” volgens Cusk. Die zien af van het schrijven „over wat het is om een vrouw te zijn”.
Ja, Mantels roem ging door het plafond met haar historische romans over Hendrik de Achtste, Wolf Hall en Bring up the Bodies. Lof is zacht uitgedrukt, beide boeken bekroond met de Man Booker Prize. Maar Hilary Mantel schreef ook en wel degelijk veelgeprezen en veelgelezen romans over vrouwen, met haar eigen ervaringen als basis en haar gigantische talent als bedding. Haar artikel over Kate Middleton, echtgenote van de Britse prins William („I saw Kate becoming a jointed doll on which certain rags are hung...”) leidde tot een fikse rel – zo serieus wordt ze genomen als ze schrijft over een vrouw. Misschien weet Cusk dat echt niet. Of misschien wel, maar was ze getroffen door een aanval van jalousie de métier.
Je mag alleen maar kletsen en niks zeggen, in de Zuid-Koreaanse film Burning. De personages stikken in hun koetjes en kalfjes. In het hart van de film negeert een moeder heel even fatsoen en tradities en praat ze wél. Daarna zegt er niemand meer iets zinnigs, met moord en brand als resultaat. Moment uit de film Burning van Chang-dong Lee.