Jane Fonda als een feministisch sprookje

DOCUMENTAIRE JANE FONDA In de film ‘Jane Fonda In Five Acts’ blikt de nu 80-jarige steractrice in interviews gewillig terug op haar roerige leven.

Het is een beetje een sprookje, het documentaireportret Jane Fonda In Five Acts. Een feministisch sprookje misschien, maar wel een met slechte moeders, afwezige vaders, een boze koning (Richard Nixon), beproevingen, strijders voor gerechtigheid, en ten slotte vrede van de hoofdpersoon met zichzelf.

Regisseur Susan Lacy, die een jaar eerder de documentaire Spielberg over een andere Hollywoodlegende voltooide, maakte de bij vlagen fascinerende film met de zichtbare goedkeuring van de nu 80-jarige steractrice. Gewillig blikt ze in interviews terug op haar roerige leven, en gaat onaangename details niet uit de weg. Maar het blijft een actrice, die ook op emotionele momenten graag de controle behoudt, zelfs over de stromende tranen.

De film begint met een uitgebreide grime-sessie voor de Golden Globes, waar de dan 78-jarige diva zorgvuldig onder handen wordt genomen. Ze ziet er nog steeds uit als een plaatje, werd op hoge leeftijd ambassadeur voor cosmeticaconcern L’Oréal, maar bekent jaloers te zijn op collega en generatiegenoot Vanessa Redgrave, die niet bang is om ons haar rimpels te laten zien.

Zachtgekookt eitje

Die extreme neiging tot controle is niet van vandaag of gisteren. We wisten niet dat Hanoi Jane, zoals vaderlandslievend Amerika haar noemde na een solidariteitsbezoek aan Noord-Vietnam in 1972, zwaar aan de peppillen was en aan anorexia leed, overlevend op een zachtgekookt eitje en een handvol spinazie: „Dat maakte me nogal fel”. Later zou ze excuses maken voor het kwetsen van de gevoelens van militairen en oorlogsveteranen, bijvoorbeeld door te poseren achter Vietnamees luchtafweergeschut van de Vietcong.

Lacy verdeelt de film van ruim twee uur in vijf bedrijven. De eerste vier zijn genoemd naar de mannen in Fonda’s leven: vader Henry, ook een ster, die niet wist hoe hij liefde moest uiten, tenzij het in een script stond; eerste echtgenoot Roger Vadim, een Franse regisseur die Fonda nu ‘charmant en sexy als een roofdier’ noemt; tweede man en activist Tom Hayden; miljardair, mediamagnaat en derde echtgenoot Ted Turner. Het laatste bedrijf heet Jane, omdat ze pas na haar zestigste leerde op eigen benen te staan.

Dat had volgens dit scenario vooral te maken met de troebele relatie tussen Jane en haar psychisch labiele moeder Frances. Dat ging vanaf het begin niet goed, dus investeerde Jane al haar ambitie in het tegen de klippen op winnen van de liefde van de schijnbaar vlekkeloze vader. Van haar moeder kreeg ze spam en fruit uit blik. Toen Jane twaalf was doodde de bipolaire moeder zichzelf met een scheermes. Jane ging naar kostschool en leerde daar hoe je jezelf kunt ‘per- fectioneren’ door niet te eten.

Na een voorspoedige toneel- en filmcarrière raakte ze de bodem van de put bij de geboorte van haar dochter Vanessa, die zelf niet aan de documentaire meewerkte. Postnatale depressie, schuldgevoelens, niet meer willen bestaan, voer voor psychologen. Het resulteerde ook in een van haar beste filmrollen, in het intens sombere They Shoot Horses Don’t

They? (1969) en het afknippen van haar haar voor de rol van een topescort in Klute . Jane Fonda werd activist, Vadim noemde haar Jane d’Arc.

Fitnessvideo

Al die woede werd vertaald in politieke strijd, tegen de Vietnamoorlog, maar ook voor indianen en Black Panthers. Voor een actiegroep van Tom Hayden, die streed voor ‘economische democratie’ wilde ze geld ophalen met een eigen onderneming. Restaurant? Wasstraat? Het werd een fitnessvideo, waarvan 17 miljoen exemplaren werden verkocht.

Dat bedoelde de waarzegster niet, toen ze Jane „heel veel geld en heel veel land” voorspelde. Het werden tien gelukkige jaren op de ranch van CNN-oprichter Ted Turner, „de man van wie ik het meest geleerd heb”.

Fonda leek zich terug te hebben getrokken uit de openbaarheid, maar na het einde van het derde huwelijk werd ze weer actief in de politiek en maakt nu de ene film na de andere. Zonder de goedkeuring van welke man dan ook. En ze leefde nog lang en gelukkig. Volgens de documentaire.