Zelf bew uste president heeft klimaatplan klaar
Nauwelijks had Frankrijk de groene golf bij de verkiezingen van zondag verwerkt of de president kwam met een klimaatplan.
Emmanuel Macrons timing was perfect, en dat was wellicht niet toevallig. Terwijl op televisie nog druk commentaar werd gegeven op de spectaculaire doorbraak van de Groenen in de tweede ronde van de gemeenteraadsverkiezingen zondag, kwam Macron maandag met een live uitgezonden toespraak tot de 150 leden van de Convention citoyenne pour le Climat, het burgerparlement dat op zijn verzoek negen maanden heeft gewerkt aan oplossingen voor de klimaatkwestie. Macron deelde mee dat hij (bijna) alle voorstellen die het burgerparlement vorige week heeft gedaan wil meenemen in zijn beleid.
Die bijeenkomst was al gepland vóór de verkiezingen van zondag, waarin de groene partij Europe Écologie – Les Verts (EELV) grote steden als Lyon en Bordeaux binnenhaalde. Maar hij maakte wél mogelijk dat Macron nu proactief kon reageren op de uitslag, in plaats van defensief. Voor Macrons eigen partij, La République en Marche (LREM), verliepen de verkiezingen immers desastreus.
Het burgerparlement was indertijd een ideetje van Macron zelf. Hij wilde ermee inspelen op de ‘gele hesjes’, die in 2018 en 2019 massaal de straat op waren gegaan – in eerste instantie uit protest tegen een verhoging van de brandstofprijzen. 150 bij loting gekozen burgers kregen de taak om de strijd tegen opwarming van het klimaat te verzoenen met sociaal-economische rechtvaardigheid.
Macron belooft nu het gros van de 149 voorstellen die het burgerparlement heeft gedaan, voor te leggen aan de regering, het parlement of aan de bevolking via een referendum. Maar de drie waartegen hij ‘nee’ heeft gezegd, zijn niet de minste.
Het burgerparlement wilde de preambule van de grondwet zo herschrijven, dat geen enkel bestaand recht of principe in strijd zou mogen zijn met milieubehoud. Dat was voor Macron een stap te ver: de rechten van de natuur boven die van de mens plaatsen „is in strijd met onze waarden”, zei hij. Het opnemen van de strijd tegen klimaatopwarming en voor biodiversiteit in artikel 1 van de grondwet, vindt in Macrons ogen wel genade.
Maximumsnelheid blijft 130
Macron heeft ook even geen zin in een debat over het verlagen van de maximumsnelheid op de snelwegen van 130 naar 110 kilometer per uur. Hij herinnert zich maar al te goed de commotie over de vermindering van 90 naar 80 kilometer op de ‘B-wegen’. Daar kwam zo veel protest tegen dat de wet werd aangepast: departementen mogen er nu zelf over beslissen.
Zijn derde veto is fundamenteler: hij wil niet weten van een belastingheffing van 4 procent op dividenduitkeringen. Dat zou volgens Macron buitenlandse investeringen al te zeer ontmoedigen. Die taks was wel het antwoord van het burgerparlement op de vraag wie de rekening van het klimaatplan betaalt.
Voorstellen waar Macron wel achter staat, zijn een moratorium op winkelcentra in de buitenwijken van steden en het stimuleren van renovatie van oude woningen in plaats van nieuwbouw. Hij is bereid 15 miljard euro extra uit te trekken om de ecologische transformatie van de economie in goede banen te leiden. Macron zette eerder al in op duurzaamheid door innovatie en een premiestelsel om de automobielsector erbovenop te helpen na de coronacrisis.
Voor eind volgend jaar wil Macron twee referenda organiseren. Een over het herschrijven van de grondwet, het tweede zou een volksraadpleging worden over een of meerdere wetsvoorstellen waarin de eisen van het burgerparlement worden opgenomen. Een andere voorname eis – het opnemen van het begrip ‘ecocide’ in het strafrecht – wil Macron op internationaal niveau bespreekbaar maken.
Door de aanbevelingen van het burgerparlement te omarmen, heeft Macron zich het thema toegeëigend dat blijkbaar veel Fransen bezighoudt. Tenminste: de Fransen in de steden. EELV haalde zondag de burgemeesterspost binnen in Lyon, Bordeaux, Straatsburg, Tours, Poitiers, Besançon en Grenoble. In Lille won socialistisch kopstuk Martine Aubry nipt met slechts 227 stemmen meer dan de groene kandidaat. In Parijs is socialist Annie Hildago herkozen met de steun van de Groenen en met een groen programma. Ook in Marseille behaalde de kandidaat van EELV, Michèle Rubrila, de meeste stemmen aan het hoofd van een linkse coalitie, hoewel zij geen absolute meerderheid behaalde en er onderhandeld moet worden.
Ondertussen moet nog blijken of Macron door in te zetten op het klimaat ook zijn eigen presidentschap kan redden. Macron ligt op ramkoers met zijn premier Édouard Philippe. Die werd zondag met bijna 60 procent verkozen in zijn thuisstad Le Havre. Philippe is ook op nationaal vlak populairder dan Macron – en hij is dan weer geen ‘groene’ jongen.