‘Ik dacht: ik ben anderen tot last’

In Oost-Brabant worden alle tweedeklassers van middelbare scholen gescreend op depressieklachten en suïcidaliteit.

Ze had veel vriendinnen en een „super thuissituatie”, maar tóch voelde ze zich niet lekker, vertelt een 17-jarige oud-deelneemster van Strong Teens and Resilient Minds (STORM). „Ik vond mezelf heel weinig waard, had het gevoel dat ik anderen alleen maar tot last was. Ik was moe, had geen zin om dingen te doen.”

Erover praten deed ze nauwelijks: ze vond dat ze niet mocht klagen en stopte haar gevoelens weg. Nu, vier jaar later, gaat het „best goed”. Daarom blijft ze liever anoniem. Haar naam is bij de redactie bekend.

Net als zo’n vijftienduizend andere middelbare scholieren uit haar regio werd de Brabantse in de tweede klas gescreend op suïcidaliteit en depressieve klachten. De screening wordt jaarlijks uitgevoerd sinds het schooljaar 2016-2017. Scholieren in OostBrabant krijgen bijvoorbeeld de vraag welke zin het beste hun gevoelens en gedachten van de afgelopen twee weken beschrijft: Ik ben soms verdrietig. / Ik ben vaak verdrietig. / Ik ben altijd verdrietig. En: Voor mij zal nooit iets goed verlopen. / Ik weet niet zeker of alles goed zal komen met mij. / Alles zal goed komen met mij.

Bij de ouders van de Brabantse viel enige tijd later een brief op de mat, met als kern: uw dochter is mogelijk somber. In de brief werd meteen al de STORM-training ‘Op Volle Kracht’ genoemd.

„We werken heel systematisch, door jaarlijks álle tweedejaars te screenen komen jongeren met depressieve klachten al vroeg in beeld.” Ook is er veel samenwerking en overleg tussen verschillende partijen, zoals GGD, ggz en scholen, zegt Creemers. van depressiviteit en suïcidaliteit sneller worden opgemerkt. Alle mentoren van het tweede leerjaar volgden een training van 113 Zelfmoordpreventie.

Ze leerden onder meer dat je ‘gewoon’ kunt vragen naar doodsgedachten. „Daar schrok ik eerst van”, zegt Van Deursen. „Ik dacht: zou dat niet juist kunnen leiden tot een toename van suïcides? Maar al vrij snel had ik in de gaten dat je zelfdoding juist kunt voorkomen als je het niet onder de mat schuift.”

De 17-jarige Brabantse is blij dat er destijds hulp kwam. Ze is heus nog

Wie leert met een andere bril naar een situatie te kijken, voelt zich beter

wel eens onzeker, maar raakt minder snel van slag. Als ze bang is dat een ander negatief over haar denkt, checkt ze vaker bij diegene of haar gedachte wel klopt. „En als ik me toch rot blijf voelen, dan blader ik terug in mijn trainingsboek.” Dan kijkt ze bijvoorbeeld naar pagina 12, waar ze voor zeven dagen invulde welke aardige dingen mensen tegen haar zeiden: ‘Wat een leuk shirt heb je aan.’ ‘Je haar zit leuk.’ ‘Ik hou van je.’

Praten over zelfdoding kan bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon 0900-0113 of www.113.nl.