Als veel lezers ineens overlijden

De Noord-Italiaanse krant L’Eco di Bergamo merkte aan de overlijdensberichten dat het werkelijke aantal Covid-19-doden veel hoger ligt. De redactie besloot de overleden lezers groots te eren.

‘De inspiratie voor ons idee”, vertelt Daniela Taiocchi, „komt van een Japanner, Itaru Sasaki.” Nadat diens neef in 2010 was overleden, plaatste hij een witte telefooncel in zijn tuin met daarin een zwarte, bakelieten telefoon met draaischijf. De koperdraadjes gingen nergens heen, maar Sasaki draaide af en toe het nummer van zijn neef. Om tegen hem te kunnen praten.

Toen een jaar later een tsunami en een aardbeving duizenden slachtoffers veroorzaakten in zijn woonplaats, de kuststad Otsuchi, stelde Sasaki zijn telefoon beschikbaar aan mensen die ook met overleden dierbaren wilden bellen, als onderdeel van de rouwverwerking. „Zoiets wilden wij ook”, zegt Taiocchi, medewerker van de krant l’Eco di Bergamo. „Het past in onze traditie en in de band die wij als lokale krant willen hebben met onze lezers en met de gemeenschap.”

Het werd een groot led-scherm vlak naast het ruim honderd jaar oude palazzo waar de krant zit. Parallel daaraan een website. De titel: „Memoriale – Ieder leven is een verhaal.” Om de paar minuten verscheen een foto van een van de duizenden mensen uit de buurt die door het Covid-19-virus zijn overleden. Met naam, dag van overlijden, foto’s. Familieleden konden er zelf wat bij schrijven.

„We hebben het niet gemodereerd, maar dat bleek niet nodig’’, vertelt Taiocchi. „Mensen zijn goed. Voor veel achterblijvers was het een manier om de dialoog te hervatten die is onderbroken door de dood en het vaak abrupte afscheid. Mensen konden hier kwijt wat ze nog wilden zeggen.”

Zoals Luca Mazzolini. Hij bedankt zijn vader Mario, in maart overleden. „Je hebt me geleerd tot tien te tellen voordat ik iets doe of zeg, je hebt me geleerd verder te kijken dan de uiterlijke schijn en de futiele zaken.”

„We hebben als krant in onze overlijdensberichten altijd verhalen verteld als iemand dood gaat”, zegt Taiocchi. „Ook de groenteboer kreeg een bericht, niet alleen de grote namen. We vertellen wat voor mensen het waren, waar ze graag kwamen, wat hun kinderen doen.”

Sinds de jaren zeventig staat er ook een fotootje bij. En ieder jaar publiceert de krant vlak voor 1 november, de dag dat katholieken hun doden herdenken, een boekje met de namen van alle lokale doden van het jaar daarvoor.

„Het memoriale past in wie en wat wij zijn als lokale krant”, zegt directeur Massimo Cincera. „Een bindmiddel in de gemeenschap.” Daarbij hoorde ook een inzamelingsactie (meer dan 3,5 miljoen euro opgehaald) om herstellende Covid-19-patiënten die niet veel zuurstof meer nodig hadden, verder te kunnen behandelen in twee afgehuurde hotels. En de verspreiding van een vlag om de lotsverbondenheid en de liefde voor Bergamo uit te drukken – uitgekozen na een stemming waaraan bijna de helft van de ongeveer 40.000 lezers heeft deelgenomen.

Meer overlijdensadvertenties

„We hebben de afgelopen maanden uitdrukkelijk het vertrouwen van onze lezers gekregen”, zegt hoofdredacteur Alberto Ceresoli. „Zij vertelden ons wat er in hun omgeving gebeurde, en wij berichtten daarover, zochten het verder uit.” Een grote rol heeft waarschijnlijk ook gespeeld dat de krant als eerste wees op de enorme verschillen tussen de officiële coronadoden en de werkelijke sterftecijfers. Er kwamen steeds meer pagina’s met overlijdensadvertenties. Normaal twee, maar op 20 maart waren het dertien pagina’s, allemaal met rouwadvertenties, over 8 kolom. De krant stelde na onderzoek vast dat het werkelijke aantal coronadoden in de provincie Bergamo ongeveer twee keer zo hoog lag als wat de officiële cijfers vertelden.

„Wij hebben laten zien hoe groot het drama was, en dat versterkte weer onze band met de lezers”, zegt Ceresoli. Dat was ook zichtbaar in de cijfers. Het aantal bezoekers van de website is meer dan verdubbeld, het aantal papieren lezers is weer op het niveau van tien jaar geleden, en er zijn ruim tienduizend digitale abonnees bijgekomen – al komt dat ook omdat het digitale abonnement in coronatijd een euro per week kostte. „Maar we hopen zeker de helft van hen vast te houden”, zegt Ceresoli.

Hij onderstreept dat hij geen actie

L’Eco di Bergamo. Op 12 mei 2020 telde de krant tien pagina’s overlijdensberichten. Links: directeur