Minder fosfaat en stikstof uit mest

De krimp van de veestapel zorgt voor minder mest. De hoeveelheid fosfaat die via mest werd uitgestoten nam in 2019 met 4 procent af.

Nederland heeft vorig jaar voor het tweede achtereenvolgende jaar voldaan aan de Brusselse regels voor de uitscheiding van fosfaat en stikstof uit dierlijke mest. Dat blijkt uit berekeningen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In januari maakte het CBS al voorlopige cijfers bekend.

De vermindering komt voornamelijk door een krimp van de veestapel, zegt landbouweconoom Cor Pierik van het CBS. Zo daalde het aantal melkkoeien in een jaar met 33.000 stuks, naar bijna 1,6 miljoen in 2019. Minder dieren leidt tot minder mest, en dus ook tot minder in mest aanwezige stikstof en fosfaat. Een kleiner deel van de reductie kwam tot stand door lagere gehaltes stikstof en fosfor (verwant aan fosfaat) in het veevoer. De hoeveelheid stikstof die via mest werd uitgestoten, daalde ten opzichte van 2018 met 2,8 procent, de hoeveelheid fosfaat met 4 procent. Een teveel aan mest (en daarin voorkomende stikstof en fosfaat) is onder meer slecht voor de kwaliteit van oppervlaktewater. Het leidt tot algengroei en het verdwijnen van biodiversiteit.

Maximaal aantal koeien

Nederland is gehouden aan Brusselse regels op het gebied van fosfaat en stikstof. Nederlandse boeren mogen meer mest uitrijden op hun land dan Europese collega’s (de zogeheten derogatie), mits de agrarische sector de stikstof- en fosfaatplafonds niet overschrijdt. Dat gebeurde in 2015, 2016 en 2017 toch. Daarop werden in 2018 in de Nederlandse melkveehouderij zogeheten fosfaatrechten ingevoerd, die boeren houden aan een maximumaantal koeien.

Vorige week werd bekend dat de Europese Commissie de derogatie voor Nederlandse boeren na maanden onderhandelen opnieuw met twee jaar verlengt. „We hebben er heel hard voor moeten werken”, zei minister Carola Schouten (Landbouw, ChristenUnie) daarover in een interview met vakblad Boerderij. Aan de derogatie zijn dit keer wel extra voorwaarden verbonden: zo wil Brussel dat Nederland de mestwet strenger handhaaft.

Te veel stikstof is slecht voor waterkwaliteit en kwetsbare natuur

Te veel stikstof uit mest is niet alleen slecht voor de waterkwaliteit. Ook natuur als bos of heide heeft te lijden onder een overschot aan stikstof uit de veehouderij (in de vorm van stikstofverbinding ammoniak). Zo’n 70 procent van de Natura 2000-gebieden kreeg in 2016 met zo veel stikstofneerslag te maken dat kwetsbare natuur werd beschadigd of verdween, zo blijkt uit cijfers van het Compendium voor de Leefomgeving van vorig jaar.