Rutte wijst Xi op belang van Oekraïne
De Chinese leider Xi Jinping wilde het graag over ASML hebben. Maar voor premier Rutte was Oekraïne „absoluut nummer één”.
„Het Chinese volk heeft recht op ontwikkeling, en geen enkele kracht kan China’s wetenschappelijke en technologische vooruitgang tegenhouden”, hield Xi Jinping demissionair premier Mark Rutte woensdag voor tijdens hun ontmoeting in de Grote Hal van het Volk in Beijing. „Het kunstmatig opwerpen van technologische barrières en het afsnijden van toeleveringsketens zorgen alleen maar voor verdeeldheid en confrontatie”, citeert de Chinese staatszender CCTV de Chinese leider.
Hoewel CCTV de chipmachinefabrikant niet bij naam noemt, doelde Xi daarbij ongetwijfeld op de restricties rond ASML, dat als enige ter wereld de apparatuur maakt waarmee de meest geavanceerde halfgeleiders worden geproduceerd. Die mogen door exportbeperkingen niet aan Chinese klanten worden verkocht.
De Verenigde Staten willen voorkomen dat China met behulp van de machines van ASML zijn technologische achterstand op het gebied van halfgeleiders inloopt en willen dat het ASML ook wordt verboden om eerder aan China verkochte apparatuur te onderhouden. De machines, die per stuk tientallen miljoenen kosten, worden zonder voortdurend gespecialiseerd onderhoud snel onbruikbaar.
Toeleveringsketens
Rutte wilde na zijn ontmoeting met Xi niet ingaan op de mogelijke beperking van onderhoud van ASML-apparatuur bij Chinese klanten. Wel liet hij weten dat Nederland „doet wat het
kan” om toeleveringsketens te beschermen. Exportbeperkingen zijn niet specifiek gericht tegen China, maar „op onze eigen veiligheid”.
Rutte, die in China wordt vergezeld door minister Geoffrey van Leeuwen (VVD, Buitenlandse Handel), zei vooraf veel kansen te zien om de handel tussen beide landen uit te breiden, bijvoorbeeld op het gebied van de groene transitie en de ouderenzorg. Ook Xi zei rond die thema’s te
streven naar meer samenwerking.
Maar voor Rutte was een ander gespreksonderwerp „absoluut nummer één”: hij hield Xi voor dat Rusland de oorlog tegen Oekraïne niet mag winnen. China weigert de Russische invasie te veroordelen. Economisch profiteert het land flink van de westerse sancties tegen Rusland: Chinese ondernemingen hebben de plaats ingenomen van westerse bedrijven die er sinds de invasie zijn vertrokken. Ook
koopt het, tegen flinke kortingen, veel gas en olie uit Rusland.
Na zijn ontmoeting zei Rutte tegen journalisten dat hij China heeft gevraagd te voorkomen dat sancties worden omzeild en om geen goederen aan Rusland te leveren die het kan gebruiken voor zijn oorlogvoering. Ook vroeg hij Xi om zijn invloed op Rusland aan te wenden. „Ik heb uitgelegd dat dit niet zomaar een conflict is. Dat Nederland als goede vriend van China direct bedreigd wordt, en dat Europa direct bedreigd wordt door deze oorlog. Het is echt belangrijk dat China dat perspectief ook onder ogen ziet.”
Rutte kreeg veel vragen over zijn kandidatuur als secretaris-generaal van de NAVO. Hij was niet in die hoedanigheid naar Beijing gereisd, benadrukte hij, maar tijdens een gesprek met studenten eerder op de dag zei hij wel dat hij, als hij de baan krijgt, de band met Azië wil versterken, „om de wereld stabiel te houden”.
Rutte zei desgevraagd in het gesprek met Xi ook „moeilijke onderwerpen” te hebben aangekaart. „We hebben gesproken over Oeigoeren, Hongkong, maar ook over cyberaanvallen.” In februari maakte de Militaire
Ik heb uitgelegd dat het niet zomaar een conflict is
Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) de ontdekking bekend van een Chinese cyberspionagecampagne in een computernetwerk van de Nederlandse krijgsmacht.
En eerder deze week onthulden de Amerikaanse en Britse autoriteiten details over jarenlange grootschalige cyberoperaties door een aan de Chinese overheid gelieerde hackersgroep. Die trachtte, soms met succes, in te breken in de e-mail van bestuurders en politici, journalisten en activisten, met name critici van de Chinese overheid. Onder hen waren volgens de Amerikaanse justitie „alle EU-leden” van een netwerk van parlementariërs die zich met Chinabeleid bezighouden. Op zijn dagelijkse persconferentie wees een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken die beschuldigingen dinsdag van de hand.
Mark Rutte demissionair premier