Een goede voorbereiding is de halve treinreis

Met de trein op reis door Europa? Dan is plannen een uitdaging. Maar als je wat handiger zoekt, lukt het prima.

EEven gloorde er mei vorig jaar hoop voor de Europese treinreiziger: toenmalig Eurocommissaris Frans Timmermans kondigde een wetsvoorstel aan dat één gezamenlijk kaartverkoopsysteem van alle Europese spoorwegbedrijven mogelijk zou maken. Eindelijk zou je via één app een treinkaartje kunnen kopen naar een verre Europese bestemming, zodat de trein veel aantrekkelijker zou worden als alternatief voor het vliegtuig. Helaas, het wetsvoorstel is er nog steeds niet en het kan nog even duren. Nationale spoorbedrijven zijn er niet happig op hun autonomie op te geven en hun data te delen. Toch is het ook weer niet zo dat je daarom beter kunt afzien van een vakantie per trein. Ook binnen het huidige houtje-touwtjesysteem is een min of meer zorgeloze treinvakantie prima te boeken. Dat gaat als volgt.

1

Waar je ook heen wilt, stippel je route uit via Deutsche Bahn.

De website en app van de Duitse spoorwegmaatschappij bevatten vrijwel alle treinverbindingen van Europa. De site is ook in het Nederlands beschikbaar, de app ook in het Engels. Beide bieden goede filtermogelijkheden. Je kunt aangeven via welke plaatsen je wilt reizen, en zelfs dat je ergens een tussenpauze wilt voor een overnachting.

Lieke Omvlee (32) uit Amersfoort plant op deze manier al jaren reizen naar landen als Oostenrijk, Zwitserland, Kroatië, Spanje. Vaak zoekt ze eerst op Google Maps naar kleine stations waar een lokaal treintje stopt. „In Oostenrijk en Zwitserland loopt vaak nog een klein spoor een dal in. Dan weet ik: het is idyllisch en mooi én we kunnen er komen.” Ze accepteert dat niet alle bestemmingen mogelijk zijn. „Als je er drie dagen over doet, doen we het niet.”

2

Boek je treinreis online via een boekingsplatform.

Net als andere nationale spoorbedrijven verkoopt Deutsche Bahn alleen tickets voor de eigen treinen en die van enkele partners. Boekingsplatform Trainline verkoopt treinkaartjes voor 36 Europese landen. Andere veelgebruikte platforms zijn Rail Europe, Omio en Happyrail.

3

Neem de tijd voor overstappen in het buitenland.

Onder tijdsdruk overstappen op een druk, onbekend station kan de vakantiestemming bederven. Lieke Omvlee ruimt er een half uur voor in, „dat is meestal genoeg om normaal naar het volgende perron te lopen”. Wie in het buitenland een nachttrein moet halen of een andere echt belangrijke verbinding, doet er goed aan een buffer van een paar uur aan te houden, zegt Pepijn Hendriks (46) uit Leiden, die talloze treinreizen maakte door heel Europa. „In het gunstigste geval kun je die tijd gebruiken om nog ergens iets te eten.”

Als je over Parijs naar het zuiden treint, moet je in Parijs via bus, metro of RER (een soort ondergrondse stoptrein) van het ene naar het andere station. Voor die overstap rekent Marc van der Lee (26) van reisbureau Treinrondreis anderhalf uur, „en als het de eerste keer is misschien wel twee uur”. De overstap is te vermijden door de Eurostar Sun te nemen, die in de zomer elke zaterdag direct vanuit Amsterdam naar Marseille rijdt. Het hele jaar door gaan er vanuit Brussel tgv’s om Parijs heen naar steden als Marseille en Montpellier. Maar voor die treinen betaal je algauw meer dan 200 euro voor een enkele reis.

4

Koop een Interrailpas in plaats van losse tickets.

Als je verder reist dan Parijs of Berlijn is een Interrailpas vaak goedkoper, en het scheelt héél veel gedoe”, zegt Lieke Omvlee. Bij Interrail koop je dagen waarop je onbeperkt kunt reizen, bijvoorbeeld vijf in de periode van een maand. Interrail heeft regelmatig acties met 15 of 25 procent korting op de aanschafprijs. De kosten voor het reserveren van stoelen, een paar maanden voor vertrek, komen er nog bij.

5

Ken je reizigersrechten...

…of het gebrek daaraan. Wie opeenvolgende trajecten boekt bij verschillende spoorbedrijven, heeft bij een gemiste aansluiting nergens recht op. In 2022 spraken zestien Europese spoorbedrijven in de Agreement for Journey Continuation af dat de reiziger die door vertra

ging zijn aansluiting mist, zonder extra kosten recht heeft op een plaats in de eerstvolgende trein van dezelfde vervoerder. Maar niet elk spoorbedrijf heeft zich hieraan verbonden en niet alle spoormedewerkers zijn ervan op de hoogte. Je loopt dus het risico een nieuw kaartje te moeten kopen of zelfs een boete te krijgen. Marc van der Lee: „Ik vermoed dat het humeur van de conducteur de meest bepalende factor is.”

Wie in Duitsland een aansluiting mist, wat vaak voorkomt door werkzaamheden aan het spoor, kan zonder bijbetalen de eerstvolgende trein nemen. Dat geldt ook voor verdere aansluitingen in Oostenrijk en Zwitserland, daarover zijn afspraken gemaakt.

6

Betaal niet te veel.

Mensen die voordelig moeten of willen treinen zijn gebaat bij extra studie van het spoorlabyrint. Je moet even weten dat Eurostar-tickets zo’n vier maanden voor de vertrekdatum in de verkoop gaan en dan heel snel duurder worden. Alleen wie er echt vroeg bij is kan voor 35 (jongeren) of 50 euro (volwassenen) naar Parijs. Bij de Franse spoorwegen kun je instellen dat je gewaarschuwd wordt als de kaartverkoop start.

Voor bestemmingen in Duitsland die op de route naar Tsjechië liggen, kan het veel geld schelen een kaartje te boeken bij de Tsjechische spoorwegen (CD), zegt Pepijn Hendriks. „Je boekt een ticket naar een Tsjechische stad als Cheb, Plzen of Praag, en stapt uit in de Duitse stad waar je wilt zijn.” Op de route naar Hongarije kun je dezelfde truc toepassen bij de Hongaarse

spoorwegen MÁV.

Voor een aantrekkelijke prijs per trein naar Spanje is een uitdaging. De TGV van Parijs naar Barcelona rijdt slechts twee keer per dag, in de zomer drie keer. Die is zo populair, dat de Franse spoorwegen voor een ticket kunnen vragen wat ze willen – wat ze ook doen. De dure TGV kan omzeild worden door in Parijs op de trein te stappen naar Lyon, en in Lyon op de trein naar Barcelona. Je reist dan wel met verschillende spoorbedrijven, dus moet op de koop toe nemen dat je geen rechten hebt als je een overstap mist.

Een tijdrovende manier is in Parijs een nachttrein nemen naar het zuiden. Die heeft geen slaapcoupés (alleen couchettes) en stopt bij de Spaanse grens, waar je moet wachten op een Spaanse of Catalaanse regionale trein. Dat kan snel gaan, maar ook een of twee uur duren. In het slechtste geval rijdt de Spaanse trein niet omdat de Spaanse machinist niet kan pauzeren omdat hij de Franse kantine niet in mag – de Franse en Spaanse spoorwegen hebben een notoir slechte relatie.

Hier en daar drukt concurrentie de prijs. Op een aantal hoofdroutes in Spanje rijden sinds een paar jaar drie spoorbedrijven in plaats van één. „Tussen Barcelona en Madrid is het aantal treinen verdubbeld en de gemiddelde ticketprijs zo’n beetje gehalveerd”, zegt Marc van der Lee. Het Spaanse spoorbedrijf Renfe wil nog dit jaar ook gaan rijden tussen Parijs en Lyon; een deel van die treinen zal doorrijden naar Marseille en Barcelona. „Dan zullen er tussen Parijs en Barcelona voor het eerst twee aanbieders zijn.” Voor 2025 staat een pilot gepland met een nachttrein van Amsterdam naar Barcelona, ondersteund door de Europese Commissie.