Voer een discussie over migratie, maar dan wel een echte

Over migratie is het laatste woord in de Tweede Kamer nog niet gezegd, maar het eerste ook niet echt. Er zijn weinig onderwerpen waarover het politieke debat zo oneigenlijk en losgezongen van de realiteit voelt. De feiten werden vorige week nog maar eens samengebracht in een nieuwe studie van het Centraal Planbureau. Hoewel de conclusies van het CPB niet wereldschokkend zijn, legt de studie wel opnieuw, net als talrijke eerdere onderzoeken, de vinger op zere plek: als het om migratie gaat voert de politiek een schijndiscussie. Vaak staan hierin asielzoekers centraal, terwijl, zo blijkt telkens weer, de maatschappelijke impact van arbeidsmigratie naar Nederland vele malen groter is. Het soort migratie, kortom, waar Nederland wél zelf om heeft gevraagd, de jarenlang regerende VVD voorop.

De VVD noemt zichzelf graag een ondernemerspartij, maar zou op basis van deze studie ook heel goed kunnen doorgaan voor immigratiepartij. Het CPB ziet in dit onderzoek een sterk verband tussen belangrijke VVD-speerpunten – flexibilisering van de arbeidsmarkt, lagere ontslagdrempels – en de massale komst van arbeidsmigranten. De regels werden zo soepel gemaakt dat het voor (Nederlandse) ondernemers heel aantrekkelijk werd om arbeidskrachten te werven in andere EU-landen. Voor de populaire opvatting dat ruime sociale voorzieningen hebben geleid tot meer migratie kon het CPB géén bewijzen vinden. Het beperken van ontslagbescherming draagt daarentegen wel sterk bij aan een hoger migratiesaldo.

Er is sterk verband tussen belangrijke VVD-speerpunten en de massale komst van arbeidsmigranten, zo blijkt opnieuw

Het verbaast niet en tegelijkertijd is het verontrustend hoe makkelijk het politieke zoeklicht steeds weer op asielzoekers wordt gezet. Ja, asielzoekers blijven langer in het land dan arbeidsmigranten, zo blijkt, maar bij asiel gaat het om een kleine groep mensen. De snelle bevolkingsgroei van de afgelopen twintig jaar hangt hoofdzakelijk samen met arbeidsmigratie, aldus het CPB. De studie laat zien dat een op feiten gebaseerde discussie over migratie veel meer moet gaan over de economische beleidskeuzes die deze migratie aanwakkeren.

Voor de vier formerende partijen is dat een pijnlijke discussie. PVV en NSC pleiten voor minder arbeidsmigranten. De VVD en BBB willen het er liever niet over hebben. Bedrijven en boeren leunen zwaar op arbeidsmigranten. Zij bevolken de distributiecentra, slachterijen en land- en tuinbouwgebieden, zoals het Westland. De dynamiek is welbekend: de lusten zijn voor de ondernemer, de lasten – tekort aan woningen, overlast, integratieproblemen, de groei van het aantal daklozen – zijn voor de samenleving. Het CPB pleit ook voor meer aandacht voor de langdurige inzetbaarheid van arbeidsmigranten. Zodat ze, als een sector ze niet langer lust, ook goed om te scholen zijn.

Als het om het bijsturen van migratie gaat, wordt vaak gesteld dat dit bemoeilijkt wordt door Europese en internationale afspraken. Juist als het gaat om arbeidsmigratie kan de politiek nadrukkelijk wel stappen zetten. Bijvoorbeeld door flexwerk minder vrijblijvend te maken. Of door de nu vaak falende arbeidsinspectie te versterken. Want ook de straffeloosheid waarmee misbruik kan worden gemaakt van arbeidsmigranten draagt bij aan de populariteit ervan. Is een economisch model waarin vooral laaggeschoold en laagbetaald werk in stand wordt gehouden wel wenselijk? Dáár zou het debat over moeten gaan. Het is dan ook wrang dat de Tweede Kamer zich drukker lijkt te maken over de ‘expatregeling’, dan over evidente, maatschappelijk ingrijpende uitwassen waarover al talrijke rapporten zijn volgeschreven.