‘Ras’ bestaat niet, dus kan ook niet onderzocht worden

Oorspronkelijk ging antiracisme om strijd tegen racisme en voor gelijke rechten. ‘Ras’ werd gezien als een vals idee om slavernij en segregatie te rechtvaardigen dat doorwerkt in hedendaags racisme. Het benoemen van mensen in raciale termen gold als een daad van racisme. Tegenwoordig wordt ‘ras’ opgevat als een identiteit. In plaats van een kwalificatie als ‘jij bent zwart’ te verwerpen als racisme, wordt ‘ik ben zwart’ nu gezien als een trotse bevestiging van wie je bent. ‘Witte’ mensen worden nu ook op hun identiteit aangesproken. Als ‘ras’ zijn ze fout want behept met ‘whiteness ’en‘ white innocence’. Zo zijn ze nu eenmaal, dus hoef je geen bewijs meer te leveren als je hen beschuldigt.

Judi Mesmans onderzoek Leiderschap in kleur illustreert dit. Ze schrijft over ‘rassen’ alsof die echt bestaan. Ze noemt haar veertig respondenten in topposities schaamteloos mensen ‘van kleur’ of ‘zwart’. Ze heeft ze zelfs geselecteerd op hun ‘ras’, schrijft ze. Het is aannemelijk dat deze mensen discriminatie ervaren. Mijn eigen onderzoek bevestigt dat. Maar voor Mesman is dat niet genoeg. Ze wil hun ervaringen inzetten om ‘witte’ mensen van racisme te beschuldigen. Dat kan alleen door de integriteitscode voor wetenschapbedrijven te schenden.

Haar data passen niet bij de definitie van racisme. Dan concludeer je als wetenschapper dat er geen sprake is van racisme. Mesman niet. Ze rekt de definitie net zo ver op dat haar data er wel onder vallen. Ook herdefinieert ze de afwezigheid van racisme als een vorm van racisme. Dan maakt het niet uit of je bewijzen voor racisme vindt of niet. In beide gevallen is er immers sprake van racisme.

Haar interviewmethode is ondeugdelijk om racisme te vinden. Haar selectie van respondenten is biased. Of ze respondenten raciale termen in de mond legt, blijft onduidelijk want haar interviewscript ontbreekt. Dergelijke designfouten zijn gewoon geworden in Nederlands onderzoek naar racisme. Zie rapporten van het Kennisplatform Inclusief Samenleven of de Staatscommissie tegen Racisme en Discriminatie. Slachtoffers van discriminatie hebben hier niets aan. Maar wat gebeurt er als mensen zich aangesproken voelen als schrijvers het over ‘witte’ mensen hebben om hen zonder bewijs van racisme te beschuldigen? Als hun geduld op is, zijn we nog veel verder van huis. Hans Siebers