Zonder NPO geen ‘Santos’ of ‘Joodse Raad’

DWilders is de grootste NPO-hater, maar ook de andere partijen zijn kritisch

e liefhebber van Nederlandse televisieseries heeft de laatste tijd weinig te klagen. Recente titels als De Joodse Raad, Bodem en Santos zijn kwalitatief hoogstaand en hebben elk een sterke eigen creatieve stempel. De Joodse Raad, een Tweede Wereldoorlog-drama van de EO met hoofdrollen voor Pierre Bokma en Claire Bender, werd zelfs een kijkcijferklapper. De slotaflevering sloot onlangs af met 762.000 kijkers (extra knap omdat het volledige seizoen al een maand online zien was via NPO Plus).

Het succes van de serie is een lichtpuntje voor de veelgeplaagde publieke omroep. Artikelen en talkshowitems vertellen ons regelmatig over de donkere wolken die zich samenpakken boven het Mediapark in Hilversum. Als de formerende partijen eruit komen, staat zo goed als vast dat de NPO flinke klappen krijgt. PVV-leider Geert Wilders is de grootste NPO-hater, maar ook de andere partijen zijn kritisch en willen op zijn minst hervormingen.

EO-directeur Arjan Lock deelde onlangs in NRC zijn zorgen over de mogelijke bezuinigingen en noemde daar het seriesucces: „We vergeten wel eens dat we ook goede programma’s maken van publieke waarde. Iedereen is vol lof over De Joodse Raad. Maar die kun je alleen maken in het publieke bestel dat we nu hebben.” Lopen Nederlandse series nu echt gevaar?

Als er in het budget gehakt gaat worden, dan lijkt het onvermijdelijk dat er ook minder geld naar tv-drama zal gaan. Na journalistiek en sport is fictie de grootste post op de NPO-begroting, met 72 miljoen euro per jaar. Series zijn prijzig, een aflevering kost al snel een paar ton. NPO-critici zullen zeggen dat commerciële partijen als Netflix en Videoland ook mooie series maken. En ja, zeker Videoland weet zich te onderscheiden met Nederlandse misdaadseries als Mocro Maffia en Sleepers. Ook andere genres pakken ze op: deze week begint de serie Máxima, een groots opgezet koningshuisdrama à la The Crown over het leven van Máxima Zorreguieta (zie pagina C11 van deze krant ).

Terwijl ik dit schrijf ligt er nog een embargo op recensies, maar dat de serie er zeer verzorgd uitziet, maak je al op uit de trailer. Videoland doet het dus heel aardig, verder blijft het qua aanbod vrij mager: marktleider Netflix heeft zich nog niet bewezen als plek voor uniek Nederlands drama en van HBO Max, Disney+ en Prime Video hebben we nog weinig tot niks gezien op dit vlak. Een niet-commerciële partij zoals de NPO kan het zich ook permitteren om meer risico’s te nemen met een diverser aanbod. Het ambitieuze Santos, dat zich afspeelt in Kaapverdiaans en Surinaams Rotterdam en vol zit met nieuw acteertalent, was er zonder de publieke omroep zeer waarschijnlijk niet gekomen. En had Eva Crutzen alle vrijheid gekregen om de eigenzinnige duistere comedy Bodem te maken? Dat vraag ik me af.

Daarnaast is het ook gewoon een kwestie van toegankelijkheid. De NPO kun je zonder extra kosten bekijken, terwijl de abonnementsprijzen van streamingdiensten blijven stijgen. Het valt daarom te hopen dat goed Nederlands seriedrama voor iedereen beschikbaar blijft.

Thijs Schrik is film- en serierecensent.