Geef leraar, agent en verpleegkundige voorrang bij wonen

Bestaanszekerheid bieden en kansenongelijkheid bestrijden begint in de slechtste wijken, zegt Lodewijk Asscher. Verander de balans in de buurt.

Voor de bewoners van de twintig slechtste wijken van Nederland is er nog weinig verbetering. Daar is de grootste concentratie van armoede. Je leeft er korter. Het is er onveiliger. Minder mensen hebben werk en meer mensen hebben stress. Kinderen groeien vaker op in bijstandsgezinnen en gaan naar het praktijkonderwijs en het speciaal onderwijs. Het vertrouwen in de instituties is er laag, en vind je het gek?

Ja, in de twintig slechtste wijken van Nederland wordt wel degelijk gebuffeld. Er zijn samenwerkingen gesmeed met lokale scholen, met politie, met woningbouwcorporaties. Er is een begin gemaakt met de inhaalrace die zo nodig is. Het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid is een voorbeeld van doorzetten. Heerlen-Noord, Arnhem-Oost, Leeuwarden-Cambuur en Zaandam-Oost zijn ook aan de bak. De programmadirecteuren van die wijken luidden onlangs de noodklok.

Het nieuwe kabinet moet kiezen voor extra investeren waar de problemen het grootst zijn en dus veel meer geld in deze buurten steken. Put your money where your mouth is.

En toch. Zelfs als het lukt de komende jaren veel meer te investeren in de buurten, praten we niet over de olifant in de kamer: wie woont er in de wijk? In HeerlenNoord is onderzocht dat er in het armste stuk van de stad in tien jaar tijd 32.000 mensen arriveerden en weer vertrokken. Een ware volksverhuizing. En telkens de meest kwetsbaren van elders. In Rotterdam-Zuid zie je ook dat alle afspraken ten spijt toch de goedkoopste woningvoorraad stelselmatig gebruikt wordt voor mensen die het meeste hulp nodig hebben.

En begrijp me niet verkeerd: ieder mens heeft recht op een dak boven het hoofd. Dat is een grondrecht. Maar is het fair om het zo te laten? Niet kiezen is ook kiezen en in dit geval betekent het dat we deze wijken veroordelen tot hopeloosheid. Wat zouden we moeten doen?

I k stel voor om de komende vijf jaar de helft van alle betaalbare woningen die wordt toegewezen in de twintig slechtste wijken van ons land toe te wijzen aan mensen met een maatschappelijk beroep. Startende leraren, medewerkers van kinderdagverblijven, boa’s en agenten in opleiding, verpleegkundigen en medewerkers in de jeugdzorg.

Geef jongeren die een opleiding doen voor een van die beroepen een baangarantie en meteen een woongarantie. Een toekomst met bestaanszekerheid voor hen en voor de buurt.

Daarmee bereiken we drie dingen: Er komen ten eerste meer

mensen in de buurt wonen die hebben gekozen om voor de samenleving te werken en dat ga je merken in de buurt. Ten tweede: je verandert de balans in de buurt omdat kwetsbare nieuwe bewoners niet meer de meerderheid zullen vormen en dus een betere kans krijgen. En tot slot: je doet direct iets aan het personeelstekort in de publieke sector. Juist in deze wijken is dat een gigantisch probleem. Het lerarentekort is hoger in de kwetsbare wijken, het is moeilijker personeel te vinden voor de voor- en vroegschoolse educatie. Terwijl we daar deze helden juist het meeste nodig hebben.

I k voorspel de volgende reactie op dit voorstel: de eeuwige drieslag ‘kan niet, mag niet, doen we al’.

‘Kan niet’, want er zijn geen woningen – dat is een drogreden want die zijn er nu ook niet, het gaat om de verdeling. En ja, het betekent dus dat andere gemeenten en andere wijken meer kwetsbaren moeten opvangen. Meer sociale woningbouw in gemeenten die draagkracht hebben. Beter verdelen en begeleiden van mensen. Afspraken binnen regio’s om dit samen te gaan doen.

‘Mag niet’, want het is stigmatiserend en in strijd met de wet. Je ziet het aan de discussie over de Rotterdamwet, waarmee bepaalde groepen burgers voorrang kunnen krijgen bij het toewijzen van woningen. Het debat over die maatregel lijkt soms een speeltje van politieke partijen en wetenschappers. Iedereen is boos op elkaar en intussen gebeurt er weinig tot niets. Het gaat hier ook niet om een maatregel tegen kwetsbaren.

Onzin, want sinds wanneer is het stigmatiserend om de maatschappelijke beroepen voorrang te geven? Ook dat is eerder een inhaalslag nadat ze jaren te weinig gewaardeerd zijn. De bestaande wetgeving maakt dit al lang mogelijk, ook voor de particuliere voorraad woningen, alleen voeren we die niet uit.

En ‘doen we al’, de meest irritante reactie. Aantoonbaar onjuist. Laten we doorzetten zodat we recht doen aan ieder kind dat in Nederland opgroeit. Wil je bestaanszekerheid? Begin in de wijken. Kansengelijkheid? Begin in de wijken. Investeer en wijs toe aan de maatschappelijke beroepen. Het kan. Het mag. Het is een kwestie van doen.

Lodewijk Asscher is oudpartijleider van de PvdA. Hij werkt aan verbetering van de leefbaarheid in een aantal gemeenten.