Marlborough Express

A step forward for te reo

-

E nga¯kau reka ana nga¯ ma¯tanga reo Ma¯ori i te waihapenga i te reo ki te arapa¯ho auraki no¯ ta¯ Puna huri ki nga¯ pa¯nui reo Ma¯ ori, reorua hoki.

Reo Ma¯ ori experts are glad to see the return of the language to mainstream media following Stuff’s shift to reo Ma¯ori and bilingual articles.

I runga ano¯ i te whakaaro kia whakamanah­ia te iwi Ma¯ori, kua wha¯ia e Puna tana kaiwhakama¯ori pu¯mau tuatahi, Taurapa, i te Hu¯ rae. He mea e tautokona ai te whakarauor­atanga i te reo puta noa i nga¯ pae a te umanga.

In the spirit of partnershi­p and in keeping with its commitment to Ma¯ ori, Stuff hired its first fulltime reo Ma¯ori translator, Taurapa, in July to support language revitalisa­tion and normalisat­ion across the company’s platforms.

Ka whakama¯ori a Taurapa (Te Rarawa) i nga¯ pu¯ rongo no¯ nga¯ tini horopaki, mai i te ao Ma¯ ori ki nga¯ pa¯ nui ohotata, tae ra¯ ano¯ hoki ki nga¯ wa¯hi tare whakangaha­u.

Taurapa (Te Rarawa) translates a number of stories daily across many genres from te ao Ma¯ ori, hard-hitting breaking news to lighter entertainm­ent pieces.

He honongaitu­a to¯ nga¯ pu¯ rongo e oti ai i te kaipa¯ nui te ko¯ whiri i te momo reo Pa¯ keha¯ , te momo reo Ma¯ ori ra¯ nei. Ki nga¯ whakama¯ oritanga, kua whai ia ko¯wae reo Ma¯ori ki tana whakapa¯keha¯tanga, na¯ kona¯ e oti i te¯ tahi e ako ana i te reo kia whakatauri­tehia nga¯ reo e rua, ta¯ Taurapa.

The translated stories contain a link that allows the reader to choose between the English version or te reo Ma¯ ori translatio­n. In the translated stories, each paragraph in te reo is followed by its English counterpar­t so those who are on their reo journey can compare the two, Taurapa said.

I tupu a Taurapa ki te kura kaupapa Ma¯ ori, na¯ reira i hari ia i te kitenga i te reo Ma¯ori ki te¯tahi pae auraki, he wheako ho¯ u, hei ta¯ na.

Growing up in a Ma¯orimedium school, Taurapa was glad to see te reo Ma¯ ori on a mainstream platform, something he said was a new experience.

‘‘Mo¯ku ake, e ko¯ingo ana [a Puna] kia noho ma¯ ori mai te reo Ma¯ ori ki te arapa¯ ho auraki,’’ hei ta¯ na.

‘‘I think that [Stuff] very much want te reo to have a normal presence in mainstream media,’’ he said.

‘‘E roa ana te ara ki mua i te aroaro, he uaua no¯ te tutuki i nga¯ mahi pena te tangata kotahi, ka¯ore pea au e whakama¯ ori koni atu i te 1% o nga¯ pa¯ nui ka whakaputai­na i ia ra¯, na¯ reira whakaarohi­a te pa¯ nga pena kua tokorua ma¯ ua.’’

‘‘We have a long way to go because it’s really hard to do that with just one person, I don’t think I translate more than 1% of the articles we put out a day, so imagine the impact we could have if we could have two people doing that.’’

Hei ta¯ te tohunga wetereo, te koiko¯ kiri reo Ma¯ ori ki Whakaata Ma¯ ori, Ta¯ kuta Hinurewa Poutu, kua roa nei ma¯ tou e ta¯ ria ana te waihapenga i te reo Ma¯ ori ki nga¯ pa¯ nui auraki.

Reo Ma¯ori linguist and kaiko¯kiri reo, director of te reo Ma¯ ori for Whakaata Ma¯ ori Dr Hinurewa Poutu said the return for reo Ma¯ ori to mainstream news was long overdue.

I tupu a Poutu (Nga¯ ti Rangi, Te A¯ ti Haunui-a-pa¯pa¯rangi, Nga¯ ti Maniapoto) i te ururuatang­a o te reo Ma¯ ori, te ko¯ rero, te pa¯ nui, me te tuhi i te reo Ma¯ ori, na¯ reira kua hiamo i te kitenga i ta¯ Puna hu¯ nuku ki te whakaputa i te reo Ma¯ori, hei ta¯ na.

Poutu (Nga¯ti Rangi, Te A¯ti Haunui-a-pa¯ pa¯ rangi, Nga¯ ti Maniapoto) grew up speaking, reading and writing in te reo Ma¯ori, so to see Stuff shift towards publishing in te reo was exciting, she said.

‘‘Ehara nga¯ pa¯ nui reo Ma¯ ori o ia ra¯ i te mea ho¯u, ana¯, te¯ra¯ te¯tahi wa¯ i koni atu i te 40 nga¯ niupepa i whakaputai­na ki te reo Ma¯ ori.

‘‘Having daily news written text in te reo Ma¯ ori is not new, in fact there was a time when there were more than 40 newspapers published in te reo Ma¯ ori.

Kua rawe te kitenga i te hokinga mai o te kupu Ma¯ ori ki nga¯ whakaputan­ga, nga¯ niupepa, me nga¯ pa¯nui o ia ra¯.

 ?? ??
 ?? ??

Newspapers in English

Newspapers from New Zealand