Kan staten kjøpe industritomta på Hasseltangen og gjere ho til ein del av nasjonalparken, miljøminister?
Gode klima- og miljøminister Sveinung Rotevatn.
Ettersom du er ansvarleg for vern av naturmiljøet i Noreg, vil eg gjerne venda meg til deg i ei viktig sak, nemleg den moglege utbygginga av ny industri på Hasseltangen i Grimstad kommune, inne i Raet nasjonalpark.
Her er bakgrunnen for saka:
Som du sikkert kjenner til, blei Raet nasjonalpark i dåverande Aust-Agder fylke oppretta i desember 2016. Parken har ei rekkje verdfulle naturslag innanfor grensene sine, på sjø og land. På land er kanskje den mest verdfulle naturtypen den kjende bøkeskogen på Hasseltangen, ein rest etter den store bøke- og eikeskogen som dekte Sørlandet for nokre hundre år sidan. Då nasjonalparken blei oppretta, var at det midt på Hasseltangen eit industriområde med ein båtfabrikk bygd omkring 1963. Sidan er fabrikken lagd ned, men nokre få verksemder med ein del arbeidsplassar er fortsatt på staden. Dei gamle fabrikkbygningane, som for ein stor del er i dårleg forfatning, blir i dag for det meste brukte til båtopplag og lager.
Då nasjonalparken blei etablert
på midten av 2010-talet, var det snakk om å kjøpa ut eigaren av industritomta, slik at området kunne bli ført tilbake til det som det opphavleg var — nemleg ein bøkeskog. Så langt eg er informert, handla det den gongen om at styresmaktene ikkje hadde dei midla som skulle til for å kjøpa opp området. Industritomta blei difor liggjande som ein enklave i nasjonalparken. Søraust og nordvest for industriområdet er det samanhengande bøkeskog. Midt oppe i dette ligg altså industriområdet.
Rett før jula 2020 blei det kjent at firmaet Baring AS tek sikte på å kjøpa opp området og etablera eit anlegg for landbasert oppdrett av laks, med 40 arbeidsplassar og ein produksjon på 10 000 tonn i året. Saka er no til handsaming i dei kommunale organa og kjem ut på høyring ganske snart.
La meg peika på ein del fakta i samband med dette:
Om det aktuelle anlegget for fiskeoppdrett blir etablert, vil industritomta for dei neste generasjonane vera tapt for nasjonalparken. Dersom det blir gjort investeringar der for fleire hundre millionar kroner, kan ein sjå heilt bort i frå moglegheita av å inkludera området i nasjonalparken i overskodeleg framtid. Det som skjer frå og med no og framover dei neste månadene, vil ha implikasjonar langt fram i tid.
Om laksefabrikken blir bygd ut, vil det i høgaste grad verka inn på den delen av nasjonalparken som ligg kring industritomta. Om lag 27 tonn laks må bli frakta ut kvar einaste dag, samstundes som store mengder med materiale må køyrast inn til anlegget med vogntog.
Ut mot industritomta er det i dag ein smal veg, som går delvis langs ein del av den freda bøkeskogen, delvis langs jordbruksområde. Denne vegen må bli bygd ut, i alle fall med ein gang- og sykkelveg. Dette vil gå på kostnad av både skogen og landbruksarealet. Ei etablering av eit landbasert oppdrettsanlegg vil dessutan medføra at ein må leggja røyrleidningar frå land og ut i det freda havområdet utanfor Hasseltangen. Sjølv om utsleppa frå industrien vil bli reinska, kan ein ikkje sjå bort i frå at forureining vil bli sendt ut i eit hav som i dag er gitt eit sterkt vern.
Alternativet ville vore at staten kjøpte opp industritomta med sikte på å integrera arealet i den eksisterande nasjonalparken på kva side. I staden for to små flekkar av bøkeskog på kva side av industritomta, vil ein då kunne gjen-etablera eit samanhengande område med bøkeskog, som vil kunne bli om lag ein og ein halv kilometer langt, frå boligfeltet på Haugenes og heilt ut til enden av Hasseltangen. Dette vil bli den nest største bøkeskogen i Noreg, når skogen etter kvart veks til igjen. Med kanskje nokre bryggeplassar langs sjøen til bruk for båtfolket vil dette bli eit vakkert område som befolkninga i heile Noreg vil ha glede av for all framtid.
Men for at dette skal skje, er ein avhengig av statleg initiativ. Nasjonalparken, kommunane og fylket har neppe dei (truleg) 40-50 millionar kronene som skal til for å innløysa industritomta.
På den andre sida er dette — etter mitt syn — små pengar for å attskapa ein heilt eineståande naturtype på Sørlandet, innanfor Raet nasjonalpark.
Så håper eg at du — som minister for norsk natur og miljø — kan sjå på saka og finna ut om det er noko du og departementet kan gjera.
Med aller beste helsing