Almmuha diktagirjji
Beakkán sámi artista Niko Valkeapää ii leat čáhkadan buot iežas lávllateavsttaid skearruide. Son ii háliidan daid šat vurkkodit báberlođás, ja fuomášii danin heivehit daid diktačoakkáldahkii. Boahtte vahkkus almmuha iežas vuosttaš girjji.
Niko-mihkal Valkeapää lea beakkán sámi artistta, gii lea čuojahan miehtá máilmmi ja ožžon máŋga bálkkašumi. Son lea olu lávllateavsttaid buvttadan, muhto eai buot leat almmuhuvvon. Dál lea son heivehan dáid diktačoakkáldahkii. Su vuosttaš diktagirji «Lása duohken» ilbmá boahtte vahkkus.
– Mus leat olu teavsttat čoagganan áiggiid mielde. Mun lean dieđusge geavahan olu lávllateavsttaide, muhto doppe leat báhcán teavsttat mat eai leat čáhkan gosa ge. Fuomášin ahte háliidan daid geavahit masa nu go in háliit daid dušše vurkkodit báberlođás. Die lei vuolggasadji diktagirjji almmuheapmái, muitala son.
Olbmo eallin
Valkeapää almmuhii iežas vuosttaš skearru 2003:s, ja dáinna vuittii Spellemannsbálkkašumi rabas luohká. Dan maŋŋel lea son almmuhan olu eará skearruid ja dál lea bargamin čihččet skearrobuvttademiin. Niko muitala ahte olbmot dáidet vuohttit seammaláganvuođaid su musihkas ja divttain.
– Dát gal lea vejolaš go lávllateavsttain ja divttain leat sullii seammalágan fáttát ja jurdagat. Divttat maid govvidit imaštallamiid ja jurdagiid, dovdduid ja dovdamušaid. Dat leat leahkima birra, olbmo eallima birra, čilge Niko Valkeapää.
Máŋggabealat
Niko Valkeapää lea máŋggabealat olmmoš, ja son ii bala geahččaleames ođđa áššiid. Son lea gieskat válljejuvvon Norgga Sápmelaččaid Riikkasearvvi ovddastit Sámedikkis ja dál almmuha iežas vuosttaš girjji.
– Jurddašan manin bat ii. Eallimis leat iešguđetge hástalusat ja olmmoš ferte duostat geahččalit iešguđetge diŋggaid. Jus politihkalaš beali jurddašan, de ferte olmmoš oasálastit, beroštit ja váikkuhit servodateallimis. Musihkka ges lea álo leamaš mus oassin, lean álo liikon lávlut ja ráhkadit musihka. Dan oktavuođas lean olu čállán ja dasa liikon. Dát boahtá maiddái lunddolažžan go dál almmuhan diktačoakkáldaga, muitala son.
Gealdagasas
Vaikke Niko Valkeapää ii leat aiddobeliid čállán teavsttaid mat almmuhuvvojit diktagirjjis, de lea son dáiguin maŋŋel bargan ja heivehan daid oktii.
– Gal lean veahá áiggi geavahan ovdal go loahppabargu gárvánii. Leamaš miellagiddevaš ja hávski, muhto maiddái veahá issoras go diktačállin lea veahá earálágan go skearrobargu. Dat leamaš hástaleaddjin, muhto dasto lea maiddái addán munnje olu. Šaddá hui gelddolaš ja somá almmuhit girjji, vuorddašan gelddolašvuođain mo diktagirji vuostáiváldojuvvo, loahpaha Niko Valkeapää. «Lása duohken» lea sihke s á m e - ja eŋgelasgillii. Das lea almmolaš almmuheapmi Cirkas Romssa gávpogis gaskavahkku skábmamánu 15. beaivvi diibmu 18:00. Almmuhan dilálašvuođas lohká Niko divttaid ja čuojaha konsearttaža ovttas Georg Buljoin.
kila@avvir.no