Fálaldagaid lámisolbmuide ferte buoridit

Ikte almmuhuvvui Álttás njealji jagi dutkanprošeakta mas leat dutkan makkár dilli lea sápmelaččaid lámisolbmuin. Lea Norgga Mánáid-, nuoraid ja bearašdirektoráhtta (Bufdir) mii lea diŋgon dán. Prošeavtta jođiha Davviriikkaid buresbirgejupmeguovddáš, mii lea Davviriikkaid ministtarráđi vuollásaš ásahus. Oktiibuot galget vihtta dutkama čađahuvvojit ja guokte dáin almmuhuvvojedje ikte konferánssas mii lei Álttás. Okta gullá Norgga beallái ja nubbi fas Suoma beallái. Mihttun lea čuovvolahttit álgoálbmot perspektiivvas rávvagiid mat leat ON konvenšuvnnas lámisolbmuid vuoigatvuođain.

Lea vuohččán go dákkár dutkan lea čađahuvvon ja das bohtet ovdan surgadis dieđut. Sápmelaš doaimmashehttejuvvon olbmot vásihit ge olu eambbo sihke cielaheami, givssideami ja áitimiid go eará doaimmashehttejuvvon olbmot. Dat lea duođalaš dieđut mat berrejit rahpat eiseválddiid čalmmiid, muhto maiddái sámi birrasiid ja politihkkariid.

Dutkit han juo ovddidit das čielga rávvagiid mat berrejit dahkkot buoridan dihte sápmelaš lámisolbmuid rivttiid. Dan raporttas ávžžuhit ge duođalaččat atnit givssidemiid, nihttimiid ja veahkaválddálašvuođaid, erenoamážit sis geain lea sámi duogáš. Maiddái ávžžuhit buoridit ássanfálaldaga lámisolbmuide vai šaddá álkibun oasálastit servodateallimis. Goalmmát maid rávvehit lea eastadit ja dikšut psyhkalaš dearvvašvuođaváttuid, erenoamážit sis geat leat sápmelaččat.

Dutkit han juo ovddidit das čielga rávvagiid mat berrejit dahkkot buoridan dihte sápmelaš lámisolbmuid rivttiid.

Dat han leat juo čielga neavvagat makkár barggut fertejit álggahuvvot vai lámisolbmuid dilli buorrána. Dan raportta lea bággu eiseválddiid váldit duođalaččat, go dat lea kvalitehtadutkan mas lea bures čilgehuvvon makkár hástalusaiguin sápmelaš doaimmashehttejuvvon olbmot šaddet eallit. Ii dat leat dohkálaš go sápmelaš lámisolbmuin galget leat heajut eavttut go muđui álbmogis.

Ii ge dát dieđus leat dušše Norgga fenomena, go dutkamiin sihke Norggas, Ruoŧas ja Suomas leat seammalágan bohtosat. Namalassii ahte buot golmma riikkas leat seamma heajos eavttut bálvalettiin sápmelaš lámisolbmuid, vaikko sis galggašit leat vuođđovuoigatvuođat sajis. Lea ge hirbmat dehálaš go vuosttas geardde leat dál almmuhuvvon áibbas ođđa dieđut. Dát dutkan čájeha dušše ovtta duohtavuođa, namalassii ahte sápmelaš geavaheddjiid fálaldagat leat beare heittohat. Ii ge das leat maid digaštallá, go dat mii lea heittot, dan ferte buoridit.