– GALGGAŠII BUOT SÁMEGUOVLLUID sápmelaččain friddjabeaivi
Jus son galgá beassat Sámi álbmotbeaivvi ávvudit, de son lea dego buot eará olgoriikalaččat maid, ohcat sierra ohcama bokte friddja dan beaivvi. – Mu mielas galggašii sámi suohkaniin friddjabeaivi, lohká omasvuotnalaš.
Sámi álbmotbeaivi ávvuduvvui ikte 25. geardde, ja lea bures sajáiduvvan ávvubeaivin ja muhtun báikkiin stuorru ja stuorru. Dat mii ii leat riekta sajáiduvvan lea ahte dan 25. jagis ii leat ávvubeaivi šaddan friddjabeaivin sápmelaččaide, ja vaikke buohkaide, muhto sáhttá gal ohcat friddja.
Biehttaledje
Omasvuotanalš, Karen Inger Marit Baal, šattai measta doarrut alcces friddjabeaivvi. Son fertii ieš čujuhit Omasvuona njuolggadusaide, ahte sus lea riekti friddjabeaivvi oažžut oktan bálkkáin Sámi álbmotbeaivvi.
– Mun áigon Romsii diibmá ávvudit Sámi álbmotbeaivvi, ja ohcen friddjabeaivvi Omasvuona suohkanis, gos barggan. Ohcama biehttaledje addimis, muitala son.
Loahpas adde
Baal ii vuollánan dainna.
– Mun álgen dárkileappot geahččat Omasvuona suohkana bargonjuolggadusaid, ja doppe bođii ovdan ahte mun sáhtán ohcat friddja oktan bálkkáin ávvudit beaivvi mii ii leat Norgga kaleandaris ruksesbeaivi dahje eará ládje leat friddjabeaivi. Go dasa čujuhin, de gal mieđihedje liikká friddjabeaivvi. Muhto de in lean šat gearggus vuolgit, ja dat- tetge in geavahan dan friddjabeaivin, muitala Baal.
– Veahá lei vuollánahtti go šattan doarrut oažžut friddja beassat ávvudit iežamet álbmotbeaivvi, lohká son.
Dego dánskalaš
Baal ii leat áibbas duhtavaš dainna ortnegiin ahte galgá ohcat friddja Sámi álbmotbeaivvi. Son lohká ahte dat lea ásahuvvon nu ahte mahkáš dánskalaš dahje suopmelaš galgá sáhttit ohcat friddja ávvudit iežaset našunálabeaivvi, ovdamearkka dihte. Bidjat Sámi álbmotbeaivvi seamma dássái go olgoriikalaččaid álbmotbeaivvi, dasa son ii riekta liiko.
– Mu mielas gal galggašii sápmelaččain friddja Sámi álbmotbeaivvi, na goit dain suohkaniin mat gullet sámi giellahálddašanguvlui, lohká son.
– Ávžžuhan buot sápmelaččaid atnit dan liibba ja ohcat friddja, muhto dušše jus áigot ávvudit ovttas eará sápmelaččaiguin. Ii fal dan váldit dušše friddjabeaivin, lohká son vel loahpas.
Goluin sáhka
Kárášjoga gielddas lea vejolaš ohcat Sámi álbmotbeaivái permišuvnna, nu go Omasvuona suohkanis ge, muhto sii vuoruhit sin guđet leat mielde lágidemiin. Kárášjoga gieldda várresátnejođiheaddji, John Nystad, ii loga sáhttit nu čielgasit dadjat galggašii go friddjabeaivi leat gielddain mat gullet sámi giellahálddašanguvlui.
– Lea sáhka goluin, ahte galget go bargit oažžut friddja dan beaivvi. Mu mielas livččii buorre jurdda, muhto ferte geahčadit maid dat mielddisbuktá gildii ja maid movt galggašii čađahuvvot, lohká son.
Ii ortnet
Gáivuona suohkanis ii leat ortnet ahte suohkana bargit sáhttet ohcat permišuvnna bálkkáin Sámi álbmotbeaivvi.
– Mii gal fertet buokčalit njuolggadusaide ja geahčadit dien. Mii fertet dien gal bidjat johtui. Ferten mannat geahččat movt Omasvuonas dien čovdet, lohká sátnejođiheaddji Svein Leiros, Ávvirii.
– Jođiheaddjis gal lea liikká vejolašvuohta bivdit friddja, lasiha Leiros vel.
Olu suohkaniin vejolaš
Ávvir lea veahá iskan movt muhtun sámi suohkaniin meannudit dákkár permišuvdnaohcamiid ja makkár njuolggadusat leat doppe.
Porsáŋgu:
Doppe leat permišuvdnanjuolg- gadusat iešguđetlágan doaimmaide. Sihke valáštallanpermišuvnnat, jus náitala ieš, máná vuosttaš skuvlabeaivvi friddja, ja nu ain. Ii leat gal namuhuvvon ge Sámi álbmotbeaivvi permišuvdna, muhto liikká rahppo vejolašvuohta ohcat permišuvnna.
Dat lea jus áigu ávvudit religiovnna ávvubeaivvi dahje eará nationála allaáigebeaivvi mii ii leat Norgga kaleandaris, de sáhttá oažžut permišuvnna gitta guovtti beaivái oktan bálkkáin. Dat lea juste seamma go Omasvuonas. Guovdageaidnu:
Doppe sáhttá oažžut permišuvnna Sámi álbmotbeaivvi oktavuođas, ja jođiheaddji galgá lonohallat jagis jahkái gii beassá permišuvnna váldit. Ávvira dieđuid mielde leat birrasii 10 bargi ožžon permišuvnna dán jagi. Njuolggadusain čuožžu vel ahte sii geat galget lágideamis leat mielde dahje ieža lágidit doaluid, sii galget vuoruhuvvot.