Norga ii leat soahpan Deanusoahpamuša boasttu vuođu alde
Dálkkádat- ja biraspartemeanta ii oainne ahte Norga lea soahpan Deanusoahpamuša boasttu vuođu alde.
Dálkkádat- ja birasdepartemeantta ossodatdirektevra Lindis Nerbø ja vuosttaškonsuleanta Benjamin Saeverås vástideaba Deanučázádaga Guolástanhálddahusa (DG) 18.09.2018 čállon reivves. Oasit reivves jorgaluvvon:
Duogáš áššái, čállá departemeanta, lea go Norga ja Suopma sohpe 2017 njukčamánus Deanučáhcádaga guolástansoahpamuša. Šiehtadus oktan ođđa njuolggadusaiguin fámuiduvvui 2017 miessemánu ja ulbmil dainna lea ceavzilis hálddahus vai luossa lea ain gávdnamis boahtteáiggis. Dás geardduha departemeanta geas lea lohpi bivdit ja geas ii.
Aidna erohus bartaeaiggádiid koarttain lea ahte sáhttet bivdigoahtit veaháš árábut sihke fatnasis ja gáttis ja besset veaháš guhkit áiggi jándoris bivdit. Dasa lassin sáhttet bivdit iežaset fatnasis, eaige dárbbaš báikkálaš suhkki.
«Go dát njuolggadusat árvvoštallojuvvojedje, de lei boađus ahte dát ii lasit bivdodeattu, eaige gotte mearkkašahtti eambbo fásta ássiid ektui.»
Departemeanta árvvoštallá
«Daid namuhuvvon riekteduomuid Suoma riektevuogádagas 1999-2003 áigodagas ja dasa čuovvi guoddaleami Eurohpá olmmošvuoigatvuođa duopmostullui ja Eurohpá olmmošvuoigatvuođa duopmostuolu hilguma 2006:s, ii dovdan Dálkkádat- ja Birasdepartemeanta šiehtadaladettiin. Departemeanttas ii lean danin vejolašvuohta daid birra muitalit sáttagoddái.»
Suoma eiseválddit čilgejedje šiehtadaladettiin Suoma siskkáldas riektedili birra, ja dan oktavuođas čujuhedje ahte vaikko olb- mot, geat oamastedje eatnamiid mat gusket Danučáhcádahkii, de lea sis guolástanvuoigatvuohta Suoma lága mielde. Danin gáibidedje ahte Suoma vuođđolága njuolggadusaid mielde oamastanvuoigatvuođa suodjaleami ahte dán joavkku guolástanvuoigatvuođat ožžo sisdoalu. Dalle daddjui ahte ii leat dárbu dan dahkat 1989 Deanusoahpamušas, muhto dál lea Suoma vuođđoláhka rievdaduvvon ja danin ferte ođđa soahpamuš maid čuovvut Vuođđolága oamastanvuoigatvuođa suodjaleami.
Norgga eiseválddit eai eahpidan duohtavuođa Suoma eiseválddiid diehtojuohkimis ja válde vuhtii Suoma siskkáldas vuoigatvuođadili. Departemeanta ii oainne ahte ovdal namuhuvvon duomut rievdadivčče dán.
«Departemeanta ii sáhte dan dihtii oaidnit ahte dát riekteduomut čájehit ahte Norga lea soahpan dan ođđa Deanusoahpamuša boasttu vuođu alde.»
Juridihkalaš vuođđu ođđa bartaeaiggádiidda
DG čuoččuha ahte Deanusoahpamuš ja dassa gulli guolástannjuolggadusat mielddisbuktet «ahte Suoma beale bartaeaigggádat besset nuvttá guolástit Norgga beale rádjáoalu» ja ahte dál sáhttet Suomas oastit vuoigatvuođaid mat gullet Norgga beale fásta ássiide Deanuleagis. Dát ii leat riekta.
Olggobeale guovllu ássi guolásteaddjit, geat oamastit eatnama Deanuleagis, Suoma bartaeaiggádat, sáhttet oastit jándorkoartta nu mo eará turistabivdit. Jándorkoarta gáddebivdimii turisttaide gusto dušše Suoma beallai, nu maid Norgga beale oston jándorkoarttaid.
Dás čállá departemeanta ahte dáid jándorkoarttaid ferte váldit dan juhkkojuvvon 11 000 jándorkoartta turistabivdoearis. Norgii lei dehálaš šiehtadallamiin ahte olbmot, geat eai ása guovllus, fertejit oastit bivdokoartta turistabivdokoartaearis, ii galgan leat sierra earri dahje vuoigatvuohta bivdit almmá turistabivdokoarttaearis oston bivdokoartta. Dása mihte bealit loahppašiehtadallamiin.
Muđui eará
Departemeantta mielas ii doala deaivása nu mo DG čuoččuha ahte ođđa vuoigatvuođajoavkku ásaheapmi Suoma bealde ii buorit ulbmila geahpedit luossabivddu čáhcádagas jus dát joavku oažžu eambbo vuoigatvuođaid go dat gáržžidivččii eambbo Norgga beale:
Ii leat riekta ahte Deanusoahpamuš gáržžidivččii guolásteami Norgga bealde. Ulbmil lea ahte guolleriggodaga galgá juohkit ná, 2/3 oasi Norgii ja 1/3 oasi Supmii jogaid ektui. Danin ásahuvvui bivdokoartalohku. Oktiibuot 11 000 Norgii ja Supmii. Namuhat ahte 2015 vuvde 33 000 jándorkoartta Suoma bealde ja 3000 Norggas.
Lea dárbu ahte buot guolasteaddjit ráddjejit iežaset bivddu vai bivdodeaddu geahppána Deanučáhcádagas. Mii guoská ortnegii ahte Suoma bartaeaiggádat, geat eai ása Deanuleagis, ožžot guhkit bivdoáigodaga Suoma bealde, de árvvoštallat mii ahte sin bivdu ii lasit olus čáhcádaga bivdodeattu.
DG jearaldahkii čoahkkinastit Dálkkádat- ja birasministtariin, de meannudat ášši nu jođánit go vejolaš.