Julevsámi nissoniid historjá albmosii
– Guovvamánu guđát beaivvi 1917:s oaččui Elsa Laula Renberg ja iežá sámit nissonat sámiid čoagganit vuosttaš sámepolitihkalaš riikačoahkkimii Troandimii. Guovvamánu guđát beaivvit dán jagi, 106 jagi maŋŋel, bovdet girjealmmuheapmái. Dat ii leat Elsa Laula Renberga birra, muhto iežá sámenissongotti birra mii hárve gullo, Julevsámi nissoniid birra. Nu čállá Árran Julevsámi guovddáš.
Girjjiin «Samiske kvinner og samfunnsdeltakelse – en studie av lulesamiske kvinners medborgerskap» ovdanuktá girječálli Harrieth Aira bohtosiid iežas guorahallamis sámi nissoniid historjjás, earenoamáš nuppi máilmmisoađi maŋŋel.
Harrieth Aira lea Árran julevsáme guovddáža seniorráđđeaddi/fágajođiheaddji. Son lea 2016 rájes 2022 rádjai guorahallan Divttasvuona julevsáme nissoniid borgárvuođa, mii dál lea girjin almmustuvvon Orkana Akademisk girjelágádusas.
– Ii gávdno sierra bargu mii lea guorahallan sámenissoniid historjjá, ja guhkkin eret sámi unnitlogu nissoniid nu go Julevsámi nissoniid, dadjá Aira.
Politihkka ja dásseárvu
Girji bidjá gažaldaga ovdamearkka dihte leat go dásseárvohástalusat vai leat go julevsámit nissonat doarvái válljejuvvon ovddasteaddjin politihkas ja servodateallimis, nu go álbmot válljejuvvon áirrasin, politihkalaš hoavdan ja oasseváldin sámepolitihkat ja báikkálaš politihkalaš arenain. Das jearrá leat go demokratiijat bures váldon vuhtii, ja movt lea ovdal leamaš
– Girji buktá ođđa dieđuid sohkabeliid birra sámi servodagas, ja ovdanbuktá dutkanbohtosiid mat ovdal eai leat guorahallojuvvon. Mun sávan girji boktá jurdagiid ja ságastallamiid julevsámi nissoniid saji birra politihkas ja servodateallimin iežamet servodagas, dadjá Aira.
Muđui prográmma
Girjealmmuheapmi lea Sámi álbmotbeaivve almmolaš doaluin guovvamánu 6. beaivvi diibmu 13.30, Árranis, auditorias, Ájluovttas.
Muđui prográmmas lea guoimmuheapmin nu go Hábmera Jiena lávlun ovttas Hamarøy vokalensemblein. Hápmira kulturskuvla maid doallá konseartta doppe. Eahkes diibmu 17 lea spáiddarvázzin skuvllas girkogoahtái gos lea ipmilbálvalus ja girkogáffe.