Holocaust i Polen

Regimet i Polen tek konsekvent landet i feil retning. Vedtaket om å forby ytringar om polsk medverknad i Holocaust er tragisk.

IPOLEN HELD makthavarane fram med å innskrenke fridomen til folket. Torsdag i førre veke vedtok det polske senatet at det ikkje lenger er lov å skulde den polske nasjonen for å ha vore medskuldige i jødeutrydjinga eller andre kriminelle handlingar under 2. verdskrig. Straffa blir tre års fengsel, når president Andrzej Duda venteleg skriv under på vedtaket.

Som åtak på ytringsfridomen følgjer vedtaket ei deprimerande politisk linje dei siste åra. Mellom anna har regjeringa sikra seg kontroll over statlege medium, sparka opponentar i politi og militæret og lagt press på ytrings- og pressefridomen i landet.

Før jul sette EU i gang ein prosess som kan ende med at Polen mister stemmeretten i EU. Prosessen kom i stand etter at den polske regjeringa innførte lover som gjev politikarane meir makt over utnemningar og avsetjingar av dommarar.

HOLOCAUST-VEDTAKET

i førre veke er ikkje berre eit åtak på ytringsfridomen, men òg eit frieri til sterke nasjonalistiske strøymingar i det polske folket. Grunngjevinga, at mange utanfor Polen feilaktig snakkar om dei tyske konsentrasjonsleiaren i Polen som «polske», er tynn.

Mange av dei mest illgjetne konsentrasjonsleirane, som Auschwitz, Birkenau og Treblinka, låg i Polen. Men ingen kan skulde polakkane for å ha oppretta og drive dei. Det stod tyskarane for sjølve. Men Polen hadde sine medløparar, som dei fleste andre land. Å forby nokon å seie det, er absurd.

Ein kan godt forstå at polakkane er kjenslevare for skuldingar om illgjerningar under 2. verdskrig. Det polske folket vart sjølv utsett for forferdelege overgrep og massedrap, frå både tyske og sovjetiske styrkar. I båe tilfelle hadde dei òg god grunn til å føle seg svikta av vestmaktene.

Men å forby eit offentleg ordskifte om polske overgrep er ikkje til hjelp. Forbodet er i seg sjølv langt meir øydeleggjande for Polens internasjonale rykte, enn at nokon ikkje er klåre nok i å seie at konsentrasjonsleirane i Polen var tyske, ikkje polske.

Utviklinga av ein stadig meir autoritær og antidemokratisk nasjonalisme i Aust-Europa er farleg.

LOGIKKEN I Å forby ytringar ein ikkje likar, for å styrke det nasjonale sjølvbiletet, peikar tilbake til kommunisttida. Også her har det vore ein revisjonisme i fleire austeuropeiske land dei siste åra, der gamle autoritære tradisjonar får ein ny vår i eit roseraudt nostalgisk lys.

Utviklinga av ein stadig meir autoritær og antidemokratisk nasjonalisme i Aust-Europa er farleg, òg for stabiliteten i Europa. Difor bør òg den norske regjeringa no markere tydeleg motstand mot det som skjer.