Hans K. Mjelva

Ein ny lakseskatt bør kome kommunane til gode.

OPPDRETTSMILLIARDAER Gerhard Alsaker er forbanna. Regjeringa varsla i helga at dei vil greie ut ein ny ekstraskatt på havbruk og oppdrett. «Det er til å grine av heile opplegget» seier sunnhordlendingen til Dagens Naeringsliv.

ALSAKER ER AERLEG. Ingen naeringsdrivande betalar meir skatt med glede. Det er berre noko ein seier. Dessutan betalte selskapet til Alsaker, Alsaker Fjordbruk AS, 110 millionar kroner i skatt i 2016, det siste året det finst offentlege tal for.

Gjort på rette måten kan likevel ein ny ekstra oppdrettsskatt tene naeringa, og gjere Alsaker til ein større lokal helt enn han allereie er. Han burde ha råd til det. Alsaker har ein nettoformue på fire milliardar kroner, ifølgje Kapital.

NÅR DEN BORGARLEGE regjeringa gjer noko så lite borgarleg som å vurdere meir skatt til naeringslivet, skuldar dei på opposisjonen i Stortinget. Eit fleirtal ville ha regjeringa til å greie ut eit SV-forslag. Forslaget innebar at alle oppdrettarar skulle betale ei fast avgift pr. eksporterte kilo laks. Rett nok med mogeleg unntak for oppdrettarar som går med underskot.

Det forslaget høvla Finansdepartementet, med god grunn, ned i fjor. I staden vil altså regjeringa no greie ut ein skatt som tek omsyn til lønsemda i selskapa, ein grunnrenteskatt. Akkurat korleis den blir veit ein ikkje, det er jo det som skal utgreiast. Målet er å innføre skatten frå 2020.

OPPDRETTARANE har sjølvsagt byrja kampen mot skatten. Etter nyheita kom stupte aksjeverdien til oppdrettsselskapa på Oslo Børs måndag med ti milliardar kroner, ifølgje DN.

Men naeringa har ingen grunn til å sutre. Dei konsesjonane som gjev dei store inntekter i dag har naeringa fått gratis eller svaert rimeleg. Lenge var det fornuftig. Det tok mange år med prøving, feiling og magre resultat å skape dagens milliardnaering.

Naeringa er no moden. Risikoen er redusert. Då er det rett og rimeleg at naeringa byrjar å betale for den privilegerte tilgangen til sjøareal som konsesjonssystemet eigentleg er.

Konsesjonar er meint å verne mot miljøkonsekvensane av overetablering. Men systemet skjermar òg oppdrettarane mot konkurranse, og er såleis med på å drive prisane opp. Fjordane er eigd av fellesskapet. Det er då rimeleg at fellesskapet får noko att.

I STADEN FOR å kjempe mot skatten, bør naeringa leggje energien i at mest mogeleg av inntektene hamnar i vertskommunane. Det er slik Alsaker kan auke heltestatusen. Den mest naerliggande løysinga er å kopiere fordelingsnøkkelen som ligg til grunn for tildeling av nye konsesjonar: 80 prosent av

HER BØR ALTSÅ naeringa setje inn støyten. Viss det blir ein skatt, noko det no er all grunn til å tru, er det langt betre for naeringa at pengane går til lokalsamfunna. Det vil skape godvilje i kommunane, og gjere dei langt meir viljuge til å regulere fjordane til oppdrett. At dette skjer på ein miljømessig berekraftig måte må sikrast av styresmaktene som deler ut konsesjonane.

Når inntektene kjem lokalsamfunn til gode vil det òg kunne betre omdøme til naeringa, noko mellom andre PR-veteran Hans Geelmuyden har argumentert for.

Fjordane er eigd av fellesskapet. Det er då rimeleg at fellesskapet får noko att.

HOVUDPROBLEMET med å auke kostnadene ved sjøbasert opprett, i alle fall på sikt, er at det vil kunne skunde på flyttinga av naeringa på land. Den teknologiske utviklinga i den retninga går allereie fort, og her er det mykje pengar å tene.

Den dagen ein kan produsere like rimeleg og god laks på land som i sjø har Noreg mista sitt viktigaste konkurransefortrinn. Då vil mykje av produksjonen kunne bli flytta til andre land, naermare konsumentane.

Men neppe alt. Mange forbrukarar vil kunne føretrekkje laks frå ein norsk fjord, framfor eit industriområde i Tyskland, USA eller Kina. I alle fall viss den har ein kvalitet og eit omdøme som forsvarar prisen.

Uansett: Grunnrenteskatt betyr ikkje undergang. Surt er det sjølvsagt. Men ikkje urimeleg.